Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Talak arap طلاق aýrylyşmak Dinimiz maşgalanyň bütewiligine uly ähmiýet berip ony bozýan talakdan gaça durulmagyny isleýä
Talak
Talak (arap. طلاق — aýrylyşmak). Dinimiz maşgalanyň bütewiligine uly ähmiýet berip, ony bozýan talakdan gaça durulmagyny isleýär. Hiç bir sebäpsiz talak etmegi Pygamberimiz halamandyr. Ol bir hadysy şerifinde: «Halal zatlar içinde Allahyň halamaýan, iň ýigrenýän zady talakdyr», (Ebu Dawud) diýipdir. Yslam dini talak meselesinde erkeklere sabyrly bolmagy ündeýär. Kurany Kerimde bu barada şeýle aýdylýar: «Aýallaryňyza ýakymly boluň. Eger olar göwnüňizden turmasa-da, Allah size şolaryň üsti bilen haýyr takdyr edendir», (Nisa, 19). Pygamberimiziň hadysynda bolsa şeýle aýdylýar: «Mukmin är – mukmin aýalyny kemsitmesin. Onuň bir häsiýetini halamasa, başga bir häsiýetinden hoşal bolar». Aýallaryň hem talaga sebäp bolup biljek hereketden saklanmagyny ündän Pygamberimiz şeýle aýdypdyr: «Talaga sebäp boljak derejede ärini azaşdyrýan aýal – bizden däldir».
Yslam dini är-aýalyň ömürboýy bile ýaşamagyny arzuw edipdir, ýöne muny talagy gadagan etmek ýa-da kynlaşdyrmak arkaly başa bardyrmak islemändir. Şol sebäpli-de talagy mubah saýsa-da, sebäpsiz aýrylyşmagyň öňüni almak üçin çäreler görüpdir. Dine laýyklykda talagyň dürs bolmagy üçin şu üç şert gerekdir:
- Talak zerurlyk sebäpli bolmalydyr.
- Aýal haýz we nifäsden arassalanandan soň, jynsy gatnaşyga girmezden talak bermelidir.
- Üç talagy bir gezekde bermeli däl-de, ara wagt salmalydyr.
Dört mezhebiň umumy garaýşyna görä, serhoşyň talagy hem dürsdür. Fetwa şuňa görädir. Ýöne Hanefilerden Ymam Züfere, Tahawiýe we Kerhä, Ahmet b. Hanbeliň gürrüň beren bir rowaýatyna, Şafygylardan Müzenä, hezreti Osmana we hezreti Omar b. Abdulazize görä, serhoşyň nepesiniň düzüw däldigi üçin, onuň talagy dürs däldir. Çünki onuň däliden tapawudy azdyr.
Gaharyna näme aýdýanyny, näme edýänini bilmeýän kişiniň beren talagy hem mujtehid alymlarynyň aglabasyna görä dürsdür. Çünki gahar adama görä tapawutlydyr. Ony kesgitläp, çäklendirmek mümkin däldir. Şeýle hem talak meselesinde degişmek bolmaýar. Pygamberimiz bu barada şeýle aýdypdyr: «Üç zadyň çyny-da çyn, degişmesi-de çyndyr: nikah, talak, talakdan dönmek», (Ebu Dawud, Tirmizi, Ibni Maje).
Talak edilende ulanylýan sözler iki görnüşde bolýar.
- Sarih sözler – anyk, kesgitli talak manysyny aňladýan sözler. «Sen talak», «Sen menden boş» ýa-da halk arasynda diňe talak manysynda ulanylýan sözler muňa mysaldyr. Bu sözler talak niýeti bilen sözlenmese-de, bir rij'i talak bolýar. Talak niýeti bilen aýdylsa ba'in talak bolýar.
- Kinaýaly sözler – anyk bolmadyk, dürli manylary aňladýan sözler. «Indi seniň bilen ýaşaşyp biljek däl», «Bar, ataň öýüňe git» diýen ýaly sözler muňa mysaldyr. Bu sözler bilen talak bolmaýar, ýöne talak niýeti bilen aýdylsa, ba'in talak bolýar. Şeýle hem näçe gezege niýet edilse, şonça-da talak bolýar.
Talak we fesih
Talak – maşgalanyň bütewliginiň erkek ýa-da aýal, ýa-da ikisi tarapyndan ýatyrylmagydyr. Bu erkek kişiniň talak bermegi, ýa-da iki tarapyň ylalaşmazlygy, ýa-da suduň karary bilen bolup geçýär.
Fesih – nikah gyýlan wagty bar bolan ýa-da soň dörän ýetmezçilikler sebäpli maşgala bütewliginiň bozulmagy. Mysal üçin, nikah gyýlan wagty şaýatlaryň bolmazlygy, är-aýaldan biriniň dinden çykmagy we ş.m.
Maşgala bütewiliginiň fesih ýa-da talak bilen bozulmagynyň netijeleri tapawutlydyr. Fesih maşgala bütewiligini şobada bozýar. Talak bolsa dürli ýagdaýda bolup bilýär.
Talagyň görnüşleri
Talagyň sünnete laýyk gelip-gelmeýşine görä, sünni we bid'i, yzyna dönüp dönmezligine görä bolsa, rij'i we ba'in talak diýen görnüşleri bardyr.
Sünni talak
Bu talak Kuranyň we Pygamberimiziň beren maslahatlaryna laýyklykda edilen talakdyr. Bu aýalyň aýbaşydan soň arassalanan döwründe üç aýyň dowamynda her aýda talak edilmegidir. Onuň iň soňky üçünjisi – är-aýaly doly aýrylyşdyrýar. Sünni talak är bilen aýala oýlanmak pursatyny berýär. Şol aralykda puşman eden erkek kişi bile ýaşaşmak kararyna gelip biler. Aýal bolsa ýalňyşyna düşünip, maşgala agzybirligini saklamaga çalşar. Kurany Kerimde bu mesele şeýle düşündirilýär: «Talak iki gezekdir. Mundan soň ediljek iş ýa agzybir bolup ýaşamak ýa-da gowulyk bilen aýrylyşmakdyr...», (Bakara, 229), «Eger är aýalyna ikinji talakdan soň üçünji talagyny hem berse, şol aýal başga bir äre baryp, ondan talagyny almasa, öňki ärine halal däldir...», (Bakara, 230).
Bid'i talak
Bid'i talak – kişiniň aýalyna üç talagy bir gezekde bermegi ýa-da bir arassalyk möhletinde, gysga wagt aralyklarda bermegidir. Şeýle ýagdaýda talak dürsdür, ýöne kişi sünnete ters hereket edenligi üçin günäkär bolýar.
Hezreti Omar, Osman, Aly, Ibni Omar, Ibni Abbas, Ibni Mesud, Ebu Hureýre ýaly sahabalara, tabi'inleriň aglabasyna we dört mezhebe görä, bir gezekde edilse-de, üç talak doly talakdyr. Muňa ençeme mysal getirmek bolar. Abdurrezzakyň «Musannef» atly kitabynda Ubade b. Samit şeýle bir wakany gürrüň berýär: «Atam aýalyny müň talak bilen talak etdi. Men derrew Resulullahyň ýanyna baryp ýagdaýy düşündirdim. Resulullah (ﷺ): «Ataň Allahdan gorkmandyr. Aýaly üç talak bilen boşdur. 997-si bolsa hetden aşmak we zulumdyr. Allah islese, oňa azap berer, islese bagyşlar» diýdi. (Şewkany, «Neýlül Ewtar»).
Zeýdiýe mezhebine, Zahiri mezhebinden käbirlerine, Ibni Ishaka, Ibni Teýmiýä we Ibnül Kaýýyma görä «Bir gezekde üç talak eden, bir talak eden kişi bolar». Bular Ibni Abbasyň gürrüň beren şu hadysyny delil getirýärler: «Resulullahyň zamanynda, hezreti Ebu Bekiriň halyflyk eden döwründe we hezreti Omaryň halyflygynyň ilkinji iki ýylynda üç talak bir talak saýylýardy. Soňra hezreti Omar: «Adamlar öň seresapdy, indi howlugyp başladylar.Bu ýagdaýy olaryň zyýanyna kabul etsek» diýdi we soňra kabul etdi», (Müslim, Ahmet b. Hanbel). Bu hadysy diňe Tawus gürrüň beripdir. Ýöne hadys alymlary onuň hadys rowaýatynda köp ýalňyşandygyny belläpdirler.
Aslynda bu rowaýat bir gezekde aýdylýan üç talagyň doly talakdygyny aýdýar. Çünki Pygamberimiz we Ebu Bekir döwründe adamlar bir gezekde üç talak diýenlerinde muny aýrylyşmak däl-de, sözlerini güýçlendirmek maksady bilen aýdandyklary üçin bir talak hökmünde kabul edipdirler. Emma hezreti Omar döwründe adamlaryň aglabasy muny talak niýeti bilen aýdyp başlapdyr. Şonuň üçin hezreti Omar halkyň ýagdaýynyň üýtgemegi sebäpli, hökümi hem üýtgedipdir. Şeýle hem Ibni Abbas üç talagyň doly talakdygyny aýdýan ençeme hadyslary gürrüň beripdir. Mysal üçin, Müjahid şeýle bir wakany gürrüň berýär: «Ibni Abbasyň ýanyndadym. Bir adam geldi. Ol aýalyna üç talak beren eken. Ibni Abbas ilki sesini çykarman oturdy. Men oňa aýaly bilen ýaraşar ýaly ýol salgy berer öýtdüm. Emma ol şeýle diýdi: «Ilki akmaklyk edip, soň gelýäňizde: «Ibni Abbas, Ibni Abbas» diýýäňiz. Allah (j.j.): «Kim Allahdan gorkýan bolsa, oňa bir çykalga görkezer» diýýär. Sen bolsa, Allahdan gorkmansyň, şonuň üçin saňa ýol salgy berip bilemok. Rabbiňe garşy gitdiň. Aýalyň senden anyk aýryldy», (Ebu Dawud).
Rij'i talak
«Rij'i» arap dilinde «dönmek» diýmekdir. Rij'i talak – äre talak eden aýalynyň iddet möhleti gutarmanka, täzeden nikah gyýylmazdan puşman edip bile ýaşaşmak hukugyny berýän talakdyr. Şeýle-de bolsa, oňa täzeden nikah gyýdyrmak mustahapdyr. Rij'i talak eden kişi iddet möhleti gutarýança puşman edip yzyna dönmese, riž'i talak ba'in talaga öwrülýär.
Ba'in talak
Bu yza dolanyp, bile ýaşaşmak üçin täzeden nikah gyýmak şertini hökmany edýän talakdyr. Nikah gyýylsa-da, jynsy gatnaşyk bolmanka, taraplaryň ylalaşman, ýa-da ylalaşyp aýrylyşmaklary, suduň karary bilen aýrylyşmaklary, ýa-da äriň üç talak bilen talak etmegi ba'in talaga girýär. Bu talakda täzeden nikahlaşmak üçin, diňe erkegiň sözünden dänmegi şert däldir, aýalyň hem razyçylygy gerekdir. Munda täzeden mehir bellenmeli, öňki mehir doly tölenmedik bolsa, şol hem tölenmelidir. Ýöne nikah gyýlyp, jynsy gatnaşykda bolman aýrylyşanlar iddet möhletine garaşmaýarlar, mehir tölemeýärler. Kurany Kerimde bu barada şeýle aýdylýar: «Eý, iman edenler, mü'min aýaly nikahlap, soňra onuň bilen ýakynlaşman talagyny berseňiz, iddete garaşmak gerekmez», (Ahzab, 49).
Ba'in talakda aýal iddeti gutarýança, äriniň öýünde ýaşap bilýär. Şol möhletde aýalyň nafakasy (gün-güzerany) äriniň boýnunadyr.
Eger aýal üç gezek talak edilen ýagdaýynda, Kurany Kerimiň beýanyna görä (Bakara, 230), şol aýal diňe başga birine durmuşa çykyp aýrylyşandan soň, öňki ärine halal bolup bilýär. Muňa fykyhda «hulle» diýilýär.
Özara razylyk bilen aýrylyşmak
Bu görnüşde aýrylyşmaga – «'» ýa-da «muhalaga» diýilýär. Erkegiň doga kemçilikleri, dini we ahlak bozuklygy, garrylygy ýa-da ejizligi sebäpli, aýaly ony ýigrenip biler. Bu ýagdaýda ärine boýun bolmak meselesinde Allahyň emrini berjaý etmezlikden gorkup biler. Şonuň üçin yslam diňe erkege degişli bolan talak hakyndan başga aýrylyşmak şertlerini hem meşrug kylypdyr. Aýrylyşmak isleýän aýal äri bilen razylaşyp aýrylyşyp bilýär. Bu ýagdaýda aýal nafakany, mehiri we iddet nafakasyny almaýar. Ýagny aýal erkege fidýe berýär. Bu görnüşdäki talak ba'in talak saýylýar. Kurany Kerimde bu barada şeýle aýdylýar: « ...Aýalyň erkege fidýe bermeginde ikisi üçin hem günä ýokdur», (Bakara, 229). «Eger köňül razylygy bilen mehriniň bir bölegini size (erkege) bagyşlasa, ony hoşallyk bilen kabul ediň», (Nisa, 4). «... Är-aýalyň özara ylalaşyp sulh etmeklerinde hiç hili günä ýokdur. Sulhda haýyr bardyr», (Nisa, 128). Ibni Abbasyň gürrüň beren bir hadysynda bu mesele şeýle düşündirilýär: «Sabit b. Kaýsyň aýaly Pygamberimiziň ýanyna gelip: «Eý Resulallah, ony (ärini) ne dini ne-de ahlagy sebäpli aýyplamaýaryn. Ýöne nygmatyň gadyryny bilmezlik ederin öýdüp gorkýaryn» diýdi. Pygamberimiz (ﷺ) ondan: «Mehir hökmünde alan bakjaňy yzyna gaýtaryp bilermiň?» diýip soranda ol: «Hawa» diýip jogap berdi. Pygamberimiz (ﷺ) onuň ärine: «Bakjaňy yzyna al-da, aýalyň bir talagyny ber» diýdi», (Buhary, Ibni Maje).
Aýalyň aýrylyşmak islegini erkegiň kabul etmegi sünnetdir. Ýöne äriň aýalyna mähir-muhapbeti bolsa, aýalyň sabyr edip, aýrylyşman ýaşaşmagy müstehapdyr. Adaty ýagdaýda aýalyň «hul'» islemegi mekruhdyr. Bu barada Sewbanyň gürrüň beren hadysynda Pygamberimiz şeýle buýurýar: «Haýsy aýal hiç hili oňşuksyzlyk ýokka, ärinden aýrylyşmak islese, jennetiň ysy oňa haramdyr», (Tirmizi, Ebu Dawud, Ibni Maje).
Haýzlyka ýa-da arassalyk möhletinde «hul'» edilse, hiç hili zelel ýokdur. Çünki aýal haýzka talagyň gadagan edilmegi iddet döwründe aýala geljek zyýanyň öňüni almak üçindir. Ýöne hul' beýle däldir. Ol aýaly ärine ýigrençden çalt halas edýän çäredir.
Suduň karary bilen aýrylyşmak
Suduň üsti bilen aýrylyşmaga «tefrik» diýilýär. Suduň karary bilen aýrylyşmak talakdan tapawutlydyr. Çünki talak äriň erkinde bolýar. Emma suduň üsti bilen aýal äriniň razyçylygy bolmasa-da aýrylyşyp bilýär. Suduň aýyrmagy talak hem, fesih hem bolup bilýär. Eklenjini gazanyp bilmezlik, iýlä, hassalyk, oňşuksyzlyk, zyndana düşmek, dereksiz ýitmek ýa-da terk etmek ýaly sebäpler arkaly aýrylyşmak talakdyr. Dinden dönmek ýaly sebäpler bilen aýrylyşmak bolsa fesihdir.
Fykyh mezhepleriniň kabul edýän aýrylyşmak sebäpleri biri-birinden tapawutlydyr. Bu meselede iň dar çäklendirmeler goýýan Hanefi mezhebidir. Iň giňi bolsa Mäliki we Hanbeli mezhebindedir. Ähli sünni mezhepleri göz öňüne alynsa, yslam hukugynda kabul edilen aýrylyşmak sebäpleri şu aşakdakylardyr:
- Hassalyk. Kazy Şureýh, Ibni Şihab ez-Zuhri we Ebu Sewr ýaly alymlar ýanýoldaşynda ýigrenç döredýän ýa-da bile ýaşamaklaryna zyýan berýän her dürli keselleriň, şeýle hem erkegiň jynsy gatnaşykda bolup bilmezliginiň, erkegiň ýa-da aýalyň çaga önmegi üçin ukybynyň bolmazlygy ýaly keselleriň talaga sebäp bolup bilýändigini aýdypdyrlar. Öýlenmezinden öň, oglan ýa gyz özünde kesel bardygyny bilmedik ýagdaýynda, talak talap edip, aýrylyşmak üçin suda ýüz tutup bilýär. Eger öňünden bilýän bolsa, talak haky ýokdur.
- Erkegiň güzerany üpjin edip bilmezligi. Hanefi mezhebinde bu talaga sebäp däldir. Ýöne äri güzerany aýlap bilmedik ýagdaýynda, aýal suda ýüz tutup, özüne nafaka (gün-güzeranyny dolar ýaly hak) belledip bilýär. Beýleki üç mezhebe görä, bu talaga sebäpdir. Aýrylyşan ýagdaýlarynda bu rij'i talak bolýar. Emma garyp düşen bir maşgaladaky aýalyň nafaka talap etmäge haky ýokdur.
- Terk we dereksiz ýitmek. Ymam Agzama we Ymam Şafyga görä, dereksiz ýitmek talaga sebäp däldir. Aýal äriniň ölendigi kesgitlenýänçä oňa garaşmalydyr. Ymam Mälik we Ahmet b. Hanbel bolsa, bu ýagdaýy talaga sebäp saýypdyr. Bular äri ýitendigi baradaky iň soňky habary alan gününden dört ýyl geçenden soň, aýaly talak hasaplaýar.
- Aşa oňşuksyzlyk ýa-da erbet ýenjilmek. Hanefi we Şafygylara görä, erbet ýençmek ýa-da aşa oňşuksyzlyk talaga sebäp däldir. Şeýle ýagdaýda iki tarapyň garyndaşlaryndan oňuşdyrmak üçin geňeş düzülip, iki tarapy oňuşdyrmalydyr. Mälikilere we Hanbelilere görä, şeýle ýagdaý talaga sebäpdir.
- Li'an. Aýalynyň zyna edendigini ýa-da çagasynyň zynadan önendigini aýdýan we muny subut edip bilmeýän är suda ýüzlenip, kasam edip, suduň karary bilen maşgalasyndan aýrylyşyp bilýär. Muňa «li'an» diýilýär. Kurany Kerim bu meselede şeýle diýýär:
«Şerinden we bozuklygyndan bizar bolan aýalyňyza ilki öwüt-nesihat beriň. Peýdasy degmese aýry ýatyň. Şonda-da ýola gelmese ony çalarak uruň», (Nisa, 34). Urmak hem netije bermedik ýagdaýynda li'an edilýär. Kuranda bu şeýle düşündirilýär:
«Ýanýoldaşyny zyna edenligi bilen günäkärläp, muňa özünden başga şaýat tapmadyk erkek kişi özüniň dogry aýdýandygyna dört gezek Allahyň adyna kasam edip şaýatlyk edýär. Bäşinji gezekde ýalan sözleýän bolsa, Allahyň näletiniň özüne bolmagyny dileýär», (Nur, 6-7).
Iýlä
Äriň dört aý ýa-da ondan hem köp wagt aralygy aýalyna ýakynlaşmajakdygyna kasam etmegine iýlä diýilýär. Hanefi mezhebine görä, iýlä eden är bu wagt aralygynda aýaly bilen jynsy gatnaşyk etse, ýemin keffaretini berjaý etmelidir. Eger är şol wagt aralygynda aýalynyň ýanyna barmasa, suduň karary bolmasa-da, aýal bir ba'in talak bilen talak edilen saýylýar. Beýleki üç mezhebe görä, iýlä edilenden dört aýyň geçmegi bilen talak bolýar.
Netije
Yslam hukugyna görä, mehir aýalyň, talak bolsa erkegiň haky saýylyp, şeýlelikde, deňagramlylyk gurlupdyr. Är aýalyny talak edende, hiç hili şerte boýun edilmändir. Emma yslamyň şahsyýete berýän ahlak terbiýesi erkegiň talak hukugyny isleýşi ýaly ulanmagyna mümkinçilik döretmändir. Şeýle hem Kuranda talak edilen wagty ýanynda şaýat bolmagy islenilýär. (Talak, 2). Mäliki we Hanbeli mezhepleri bolsa, äriň aýalyna nähak ýere zulum etmeginiň öňüni almak üçin, aýala göni suda ýüz tutup aýrylyşmaga hukuk berýär.
Häzirki döwürde hem maşgalanyň agzybirligi we çagalaryň terbiýesi dini, medeni we ahlak gymmatlyklary taýyndan uly ähmiýete eýedir. Şonuň üçin durmuş gurmak diňe iki kişiniň arasyndaky gatnaşyk däldir. Bu jemgyýet bilen hem göni baglanyşyklydyr. Bile ýaşaşmak kyn bolan ýagdaýynda, aýalyň aýrylyşmak talaby hem hukuk taýyndan kanagatlandyrylmalydyr. Ýöne aýalyň hukugyny isleýşi ýaly ulanmagy halal bolmaz. Bu barada Pygamberimiz bir hadysynda şeýle aýdypdyr: «Haýsy aýal hiç hili oňşuksyzlyk ýokka ärinden aýrylyşmak islese, jennetiň ysy oňa haramdyr», (Tirmizi, Ebu Dawud, Ibni Maje).
Şeýle-de
- Iddä
Salgylanmalar
- https://en.wikipedia.org/wiki/Talaq
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Talak hakda maglumat, Talak näme? Talak näme diýmek?
Talak arap طلاق ayrylysmak Dinimiz masgalanyn butewiligine uly ahmiyet berip ony bozyan talakdan gaca durulmagyny isleyar Hic bir sebapsiz talak etmegi Pygamberimiz halamandyr Ol bir hadysy serifinde Halal zatlar icinde Allahyn halamayan in yigrenyan zady talakdyr Ebu Dawud diyipdir Yslam dini talak meselesinde erkeklere sabyrly bolmagy undeyar Kurany Kerimde bu barada seyle aydylyar Ayallarynyza yakymly bolun Eger olar gownunizden turmasa da Allah size solaryn usti bilen hayyr takdyr edendir Nisa 19 Pygamberimizin hadysynda bolsa seyle aydylyar Mukmin ar mukmin ayalyny kemsitmesin Onun bir hasiyetini halamasa basga bir hasiyetinden hosal bolar Ayallaryn hem talaga sebap bolup biljek hereketden saklanmagyny undan Pygamberimiz seyle aydypdyr Talaga sebap boljak derejede arini azasdyryan ayal bizden daldir Yslam dini ar ayalyn omurboyy bile yasamagyny arzuw edipdir yone muny talagy gadagan etmek ya da kynlasdyrmak arkaly basa bardyrmak islemandir Sol sebapli de talagy mubah saysa da sebapsiz ayrylysmagyn onuni almak ucin careler gorupdir Dine layyklykda talagyn durs bolmagy ucin su uc sert gerekdir Talak zerurlyk sebapli bolmalydyr Ayal hayz we nifasden arassalanandan son jynsy gatnasyga girmezden talak bermelidir Uc talagy bir gezekde bermeli dal de ara wagt salmalydyr Dort mezhebin umumy garaysyna gora serhosyn talagy hem dursdur Fetwa suna goradir Yone Hanefilerden Ymam Zufere Tahawiye we Kerha Ahmet b Hanbelin gurrun beren bir rowayatyna Safygylardan Muzena hezreti Osmana we hezreti Omar b Abdulazize gora serhosyn nepesinin duzuw daldigi ucin onun talagy durs daldir Cunki onun daliden tapawudy azdyr Gaharyna name aydyanyny name edyanini bilmeyan kisinin beren talagy hem mujtehid alymlarynyn aglabasyna gora dursdur Cunki gahar adama gora tapawutlydyr Ony kesgitlap caklendirmek mumkin daldir Seyle hem talak meselesinde degismek bolmayar Pygamberimiz bu barada seyle aydypdyr Uc zadyn cyny da cyn degismesi de cyndyr nikah talak talakdan donmek Ebu Dawud Tirmizi Ibni Maje Talak edilende ulanylyan sozler iki gornusde bolyar Sarih sozler anyk kesgitli talak manysyny anladyan sozler Sen talak Sen menden bos ya da halk arasynda dine talak manysynda ulanylyan sozler muna mysaldyr Bu sozler talak niyeti bilen sozlenmese de bir rij i talak bolyar Talak niyeti bilen aydylsa ba in talak bolyar Kinayaly sozler anyk bolmadyk durli manylary anladyan sozler Indi senin bilen yasasyp biljek dal Bar atan oyune git diyen yaly sozler muna mysaldyr Bu sozler bilen talak bolmayar yone talak niyeti bilen aydylsa ba in talak bolyar Seyle hem nace gezege niyet edilse sonca da talak bolyar Talak we fesihTalak masgalanyn butewliginin erkek ya da ayal ya da ikisi tarapyndan yatyrylmagydyr Bu erkek kisinin talak bermegi ya da iki tarapyn ylalasmazlygy ya da sudun karary bilen bolup gecyar Fesih nikah gyylan wagty bar bolan ya da son doran yetmezcilikler sebapli masgala butewliginin bozulmagy Mysal ucin nikah gyylan wagty sayatlaryn bolmazlygy ar ayaldan birinin dinden cykmagy we s m Masgala butewiliginin fesih ya da talak bilen bozulmagynyn netijeleri tapawutlydyr Fesih masgala butewiligini sobada bozyar Talak bolsa durli yagdayda bolup bilyar Talagyn gornusleriTalagyn sunnete layyk gelip gelmeysine gora sunni we bid i yzyna donup donmezligine gora bolsa rij i we ba in talak diyen gornusleri bardyr Sunni talak Bu talak Kuranyn we Pygamberimizin beren maslahatlaryna layyklykda edilen talakdyr Bu ayalyn aybasydan son arassalanan dowrunde uc ayyn dowamynda her ayda talak edilmegidir Onun in sonky ucunjisi ar ayaly doly ayrylysdyryar Sunni talak ar bilen ayala oylanmak pursatyny beryar Sol aralykda pusman eden erkek kisi bile yasasmak kararyna gelip biler Ayal bolsa yalnysyna dusunip masgala agzybirligini saklamaga calsar Kurany Kerimde bu mesele seyle dusundirilyar Talak iki gezekdir Mundan son ediljek is ya agzybir bolup yasamak ya da gowulyk bilen ayrylysmakdyr Bakara 229 Eger ar ayalyna ikinji talakdan son ucunji talagyny hem berse sol ayal basga bir are baryp ondan talagyny almasa onki arine halal daldir Bakara 230 Bid i talak Bid i talak kisinin ayalyna uc talagy bir gezekde bermegi ya da bir arassalyk mohletinde gysga wagt aralyklarda bermegidir Seyle yagdayda talak dursdur yone kisi sunnete ters hereket edenligi ucin gunakar bolyar Hezreti Omar Osman Aly Ibni Omar Ibni Abbas Ibni Mesud Ebu Hureyre yaly sahabalara tabi inlerin aglabasyna we dort mezhebe gora bir gezekde edilse de uc talak doly talakdyr Muna enceme mysal getirmek bolar Abdurrezzakyn Musannef atly kitabynda Ubade b Samit seyle bir wakany gurrun beryar Atam ayalyny mun talak bilen talak etdi Men derrew Resulullahyn yanyna baryp yagdayy dusundirdim Resulullah ﷺ Atan Allahdan gorkmandyr Ayaly uc talak bilen bosdur 997 si bolsa hetden asmak we zulumdyr Allah islese ona azap berer islese bagyslar diydi Sewkany Neylul Ewtar Zeydiye mezhebine Zahiri mezhebinden kabirlerine Ibni Ishaka Ibni Teymiya we Ibnul Kayyyma gora Bir gezekde uc talak eden bir talak eden kisi bolar Bular Ibni Abbasyn gurrun beren su hadysyny delil getiryarler Resulullahyn zamanynda hezreti Ebu Bekirin halyflyk eden dowrunde we hezreti Omaryn halyflygynyn ilkinji iki yylynda uc talak bir talak sayylyardy Sonra hezreti Omar Adamlar on seresapdy indi howlugyp basladylar Bu yagdayy olaryn zyyanyna kabul etsek diydi we sonra kabul etdi Muslim Ahmet b Hanbel Bu hadysy dine Tawus gurrun beripdir Yone hadys alymlary onun hadys rowayatynda kop yalnysandygyny bellapdirler Aslynda bu rowayat bir gezekde aydylyan uc talagyn doly talakdygyny aydyar Cunki Pygamberimiz we Ebu Bekir dowrunde adamlar bir gezekde uc talak diyenlerinde muny ayrylysmak dal de sozlerini guyclendirmek maksady bilen aydandyklary ucin bir talak hokmunde kabul edipdirler Emma hezreti Omar dowrunde adamlaryn aglabasy muny talak niyeti bilen aydyp baslapdyr Sonun ucin hezreti Omar halkyn yagdayynyn uytgemegi sebapli hokumi hem uytgedipdir Seyle hem Ibni Abbas uc talagyn doly talakdygyny aydyan enceme hadyslary gurrun beripdir Mysal ucin Mujahid seyle bir wakany gurrun beryar Ibni Abbasyn yanyndadym Bir adam geldi Ol ayalyna uc talak beren eken Ibni Abbas ilki sesini cykarman oturdy Men ona ayaly bilen yarasar yaly yol salgy berer oytdum Emma ol seyle diydi Ilki akmaklyk edip son gelyanizde Ibni Abbas Ibni Abbas diyyaniz Allah j j Kim Allahdan gorkyan bolsa ona bir cykalga gorkezer diyyar Sen bolsa Allahdan gorkmansyn sonun ucin sana yol salgy berip bilemok Rabbine garsy gitdin Ayalyn senden anyk ayryldy Ebu Dawud Rij i talak Rij i arap dilinde donmek diymekdir Rij i talak are talak eden ayalynyn iddet mohleti gutarmanka tazeden nikah gyyylmazdan pusman edip bile yasasmak hukugyny beryan talakdyr Seyle de bolsa ona tazeden nikah gyydyrmak mustahapdyr Rij i talak eden kisi iddet mohleti gutaryanca pusman edip yzyna donmese riz i talak ba in talaga owrulyar Ba in talak Bu yza dolanyp bile yasasmak ucin tazeden nikah gyymak sertini hokmany edyan talakdyr Nikah gyyylsa da jynsy gatnasyk bolmanka taraplaryn ylalasman ya da ylalasyp ayrylysmaklary sudun karary bilen ayrylysmaklary ya da arin uc talak bilen talak etmegi ba in talaga giryar Bu talakda tazeden nikahlasmak ucin dine erkegin sozunden danmegi sert daldir ayalyn hem razycylygy gerekdir Munda tazeden mehir bellenmeli onki mehir doly tolenmedik bolsa sol hem tolenmelidir Yone nikah gyylyp jynsy gatnasykda bolman ayrylysanlar iddet mohletine garasmayarlar mehir tolemeyarler Kurany Kerimde bu barada seyle aydylyar Ey iman edenler mu min ayaly nikahlap sonra onun bilen yakynlasman talagyny berseniz iddete garasmak gerekmez Ahzab 49 Ba in talakda ayal iddeti gutaryanca arinin oyunde yasap bilyar Sol mohletde ayalyn nafakasy gun guzerany arinin boynunadyr Eger ayal uc gezek talak edilen yagdayynda Kurany Kerimin beyanyna gora Bakara 230 sol ayal dine basga birine durmusa cykyp ayrylysandan son onki arine halal bolup bilyar Muna fykyhda hulle diyilyar Ozara razylyk bilen ayrylysmakBu gornusde ayrylysmaga ya da muhalaga diyilyar Erkegin doga kemcilikleri dini we ahlak bozuklygy garrylygy ya da ejizligi sebapli ayaly ony yigrenip biler Bu yagdayda arine boyun bolmak meselesinde Allahyn emrini berjay etmezlikden gorkup biler Sonun ucin yslam dine erkege degisli bolan talak hakyndan basga ayrylysmak sertlerini hem mesrug kylypdyr Ayrylysmak isleyan ayal ari bilen razylasyp ayrylysyp bilyar Bu yagdayda ayal nafakany mehiri we iddet nafakasyny almayar Yagny ayal erkege fidye beryar Bu gornusdaki talak ba in talak sayylyar Kurany Kerimde bu barada seyle aydylyar Ayalyn erkege fidye bermeginde ikisi ucin hem guna yokdur Bakara 229 Eger konul razylygy bilen mehrinin bir bolegini size erkege bagyslasa ony hosallyk bilen kabul edin Nisa 4 Ar ayalyn ozara ylalasyp sulh etmeklerinde hic hili guna yokdur Sulhda hayyr bardyr Nisa 128 Ibni Abbasyn gurrun beren bir hadysynda bu mesele seyle dusundirilyar Sabit b Kaysyn ayaly Pygamberimizin yanyna gelip Ey Resulallah ony arini ne dini ne de ahlagy sebapli ayyplamayaryn Yone nygmatyn gadyryny bilmezlik ederin oydup gorkyaryn diydi Pygamberimiz ﷺ ondan Mehir hokmunde alan bakjany yzyna gaytaryp bilermin diyip soranda ol Hawa diyip jogap berdi Pygamberimiz ﷺ onun arine Bakjany yzyna al da ayalyn bir talagyny ber diydi Buhary Ibni Maje Ayalyn ayrylysmak islegini erkegin kabul etmegi sunnetdir Yone arin ayalyna mahir muhapbeti bolsa ayalyn sabyr edip ayrylysman yasasmagy mustehapdyr Adaty yagdayda ayalyn hul islemegi mekruhdyr Bu barada Sewbanyn gurrun beren hadysynda Pygamberimiz seyle buyuryar Haysy ayal hic hili onsuksyzlyk yokka arinden ayrylysmak islese jennetin ysy ona haramdyr Tirmizi Ebu Dawud Ibni Maje Hayzlyka ya da arassalyk mohletinde hul edilse hic hili zelel yokdur Cunki ayal hayzka talagyn gadagan edilmegi iddet dowrunde ayala geljek zyyanyn onuni almak ucindir Yone hul beyle daldir Ol ayaly arine yigrencden calt halas edyan caredir Sudun karary bilen ayrylysmakSudun usti bilen ayrylysmaga tefrik diyilyar Sudun karary bilen ayrylysmak talakdan tapawutlydyr Cunki talak arin erkinde bolyar Emma sudun usti bilen ayal arinin razycylygy bolmasa da ayrylysyp bilyar Sudun ayyrmagy talak hem fesih hem bolup bilyar Eklenjini gazanyp bilmezlik iyla hassalyk onsuksyzlyk zyndana dusmek dereksiz yitmek ya da terk etmek yaly sebapler arkaly ayrylysmak talakdyr Dinden donmek yaly sebapler bilen ayrylysmak bolsa fesihdir Fykyh mezheplerinin kabul edyan ayrylysmak sebapleri biri birinden tapawutlydyr Bu meselede in dar caklendirmeler goyyan Hanefi mezhebidir In gini bolsa Maliki we Hanbeli mezhebindedir Ahli sunni mezhepleri goz onune alynsa yslam hukugynda kabul edilen ayrylysmak sebapleri su asakdakylardyr Hassalyk Kazy Sureyh Ibni Sihab ez Zuhri we Ebu Sewr yaly alymlar yanyoldasynda yigrenc doredyan ya da bile yasamaklaryna zyyan beryan her durli kesellerin seyle hem erkegin jynsy gatnasykda bolup bilmezliginin erkegin ya da ayalyn caga onmegi ucin ukybynyn bolmazlygy yaly kesellerin talaga sebap bolup bilyandigini aydypdyrlar Oylenmezinden on oglan ya gyz ozunde kesel bardygyny bilmedik yagdayynda talak talap edip ayrylysmak ucin suda yuz tutup bilyar Eger onunden bilyan bolsa talak haky yokdur Erkegin guzerany upjin edip bilmezligi Hanefi mezhebinde bu talaga sebap daldir Yone ari guzerany aylap bilmedik yagdayynda ayal suda yuz tutup ozune nafaka gun guzeranyny dolar yaly hak belledip bilyar Beyleki uc mezhebe gora bu talaga sebapdir Ayrylysan yagdaylarynda bu rij i talak bolyar Emma garyp dusen bir masgaladaky ayalyn nafaka talap etmage haky yokdur Terk we dereksiz yitmek Ymam Agzama we Ymam Safyga gora dereksiz yitmek talaga sebap daldir Ayal arinin olendigi kesgitlenyanca ona garasmalydyr Ymam Malik we Ahmet b Hanbel bolsa bu yagdayy talaga sebap sayypdyr Bular ari yitendigi baradaky in sonky habary alan gununden dort yyl gecenden son ayaly talak hasaplayar Asa onsuksyzlyk ya da erbet yenjilmek Hanefi we Safygylara gora erbet yencmek ya da asa onsuksyzlyk talaga sebap daldir Seyle yagdayda iki tarapyn garyndaslaryndan onusdyrmak ucin genes duzulip iki tarapy onusdyrmalydyr Malikilere we Hanbelilere gora seyle yagday talaga sebapdir Li an Ayalynyn zyna edendigini ya da cagasynyn zynadan onendigini aydyan we muny subut edip bilmeyan ar suda yuzlenip kasam edip sudun karary bilen masgalasyndan ayrylysyp bilyar Muna li an diyilyar Kurany Kerim bu meselede seyle diyyar Serinden we bozuklygyndan bizar bolan ayalynyza ilki owut nesihat berin Peydasy degmese ayry yatyn Sonda da yola gelmese ony calarak urun Nisa 34 Urmak hem netije bermedik yagdayynda li an edilyar Kuranda bu seyle dusundirilyar Yanyoldasyny zyna edenligi bilen gunakarlap muna ozunden basga sayat tapmadyk erkek kisi ozunin dogry aydyandygyna dort gezek Allahyn adyna kasam edip sayatlyk edyar Basinji gezekde yalan sozleyan bolsa Allahyn naletinin ozune bolmagyny dileyar Nur 6 7 Iyla Arin dort ay ya da ondan hem kop wagt aralygy ayalyna yakynlasmajakdygyna kasam etmegine iyla diyilyar Hanefi mezhebine gora iyla eden ar bu wagt aralygynda ayaly bilen jynsy gatnasyk etse yemin keffaretini berjay etmelidir Eger ar sol wagt aralygynda ayalynyn yanyna barmasa sudun karary bolmasa da ayal bir ba in talak bilen talak edilen sayylyar Beyleki uc mezhebe gora iyla edilenden dort ayyn gecmegi bilen talak bolyar Netije Yslam hukugyna gora mehir ayalyn talak bolsa erkegin haky sayylyp seylelikde denagramlylyk gurlupdyr Ar ayalyny talak edende hic hili serte boyun edilmandir Emma yslamyn sahsyyete beryan ahlak terbiyesi erkegin talak hukugyny isleysi yaly ulanmagyna mumkincilik doretmandir Seyle hem Kuranda talak edilen wagty yanynda sayat bolmagy islenilyar Talak 2 Maliki we Hanbeli mezhepleri bolsa arin ayalyna nahak yere zulum etmeginin onuni almak ucin ayala goni suda yuz tutup ayrylysmaga hukuk beryar Hazirki dowurde hem masgalanyn agzybirligi we cagalaryn terbiyesi dini medeni we ahlak gymmatlyklary tayyndan uly ahmiyete eyedir Sonun ucin durmus gurmak dine iki kisinin arasyndaky gatnasyk daldir Bu jemgyyet bilen hem goni baglanysyklydyr Bile yasasmak kyn bolan yagdayynda ayalyn ayrylysmak talaby hem hukuk tayyndan kanagatlandyrylmalydyr Yone ayalyn hukugyny isleysi yaly ulanmagy halal bolmaz Bu barada Pygamberimiz bir hadysynda seyle aydypdyr Haysy ayal hic hili onsuksyzlyk yokka arinden ayrylysmak islese jennetin ysy ona haramdyr Tirmizi Ebu Dawud Ibni Maje Seyle deIddaSalgylanmalarhttps en wikipedia org wiki Talaq