Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Haýz arap ح ي ض aýbaşy Aýallara mahsus hallar Ýaradylyş taýdan aýallara mahsus üç hili aýratynlyk bardyr Bular haýz nifä
Aýbaşy
Haýz (arap. حَيْض aýbaşy). Aýallara mahsus hallar Ýaradylyş taýdan aýallara mahsus üç hili aýratynlyk bardyr. Bular haýz, nifäs we hallarydyr. Aýallaryň käbir ybadatlary amal edip bilmekleri hem-de är-aýal gatnaşyklarynda haram iş etmezlikleri üçin, özlerine mahsus bu aýratynlyklary doly bilmekleri zerurdyr. Bu aýallar üçin farzdyr.
Haýz haly
Haýz – sagdyn aýalyň belli ýaş aralygynda her aýyň belli günlerinde bilinden gelýän gandyr. Muňa halk arasynda «aýbaşy» diýilýär.
Haýz haly iň ir bolanda, dokuz ýaşynda başlaýar. Ýaş gyz bu halyň başlamagy bilen buluga ýeten hasaplanýar. Bu hal iň gijä galanda, 55 ýaşa çenli dowam edýär. Bu ýaşlardan öň we soň görlen gan adaty saýylmaýar. Ol hassalyk sebäpli gelen istihaze (uzur) ganydyr.
Aýbaşy halynyň näçe ýaşa çenli dowam edýändigi barada anyk aýat ýa-da hadys ýokdugy üçin, yslam fakihleri durmuşda görýänlerine daýanyp, belli ýaşlary kesgitläpdirler. Ebu Hanefä görä – 55, Hanbelilere görä – 50, Mälikilere görä – 70 ýaşdyr. Şafygylarda bolsa aýbaşy haly ömür boýy dowam edip biler. Ýöne ortaça 62 ýaşdan geçmeýändigini belläpdirler.
Aýbaşy haly her aýda iň azyndan 3 gün, köp bolsa 10 gün dowam edýär. Üç günden az ýa-da 10 günden köp dowam eden gan hassalyk sebäpli gelen istihaze (uzur) ganydyr.
Aýbaşynyň dowamynda ganyň yzy kesilmän gelmegi şert däldir. Meselem: Bir aýal üç gün gan görüp, soň iki gün gany kesilse, soňra ýene üç gün gan gelse, bu aýalyň haýz mütdeti sekiz gündür.
Iki aýbaşy haly arasyndaky arassalyk möhletine «tuhr haly» diýilýär. Bu möhlet 15 günden az bolmaýar. 15 günden öň gelen gan haýz saýylmaýar.
Käbir aýallaryň aýbaşy günleri üýtgemeýär. Käbiriniň haýz haly bolsa aýdan aýa üýtgeýär. Meselem: Bir aýda – 5 gün beýleki aý – 6 gün aýbaşy bolan biri ätiýaçlyk üçin 6-njy gün bolanda ýuwnup, namazyny okap, orazasyny tutup başlamalydyr. Çünki bu 6-njy gün görlen ganyň hassalyk sebäpli bolmagy mümkindir. Herhal, beýle aýal 6-njy gün geçmänkä, äri bilen jynsy gatnaşyk etmeli däldir. Bu üýtgeşiklik yzly-yzyna azyndan iki aý dowam etse, aýbaşy möhleti üýtgeýär, ýagny, öň bäş gün haýz gören biri soň alty gün görüp başlasa, aýbaşy möhleti alty gün hasap edilýär.
Kämillik ýaşyna ýeten gyz üç günden az haýz ganyny görse, haýzly hasap edilmeýär. Bu aralykda okamadyk namazyny, tutmadyk orazasyny kaza etmelidir. Şonuň üçin Ymam Agzama görä, bulug ýaşyndaky gyzyň ilkinji gezek gan görüp başlanyna üç gün dolmasa, namaz we orazasyny terk etmegi jaýyz bolmaz.
Gan saklaýjylar
Aýbaşy çaşa
Çaşañ beýleki zatlardan kem ýeri çaşany arassalamaly bolýar.
Prokladka
Aýbaşy diski
Gan saklamaly
- https://en.wikipedia.org/wiki/Menstruation_in_Islam
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Aýbaşy hakda maglumat, Aýbaşy näme? Aýbaşy näme diýmek?
Hayz arap ح ي ض aybasy Ayallara mahsus hallar Yaradylys taydan ayallara mahsus uc hili ayratynlyk bardyr Bular hayz nifas we hallarydyr Ayallaryn kabir ybadatlary amal edip bilmekleri hem de ar ayal gatnasyklarynda haram is etmezlikleri ucin ozlerine mahsus bu ayratynlyklary doly bilmekleri zerurdyr Bu ayallar ucin farzdyr Hayz halyHayz sagdyn ayalyn belli yas aralygynda her ayyn belli gunlerinde bilinden gelyan gandyr Muna halk arasynda aybasy diyilyar Hayz haly in ir bolanda dokuz yasynda baslayar Yas gyz bu halyn baslamagy bilen buluga yeten hasaplanyar Bu hal in gija galanda 55 yasa cenli dowam edyar Bu yaslardan on we son gorlen gan adaty sayylmayar Ol hassalyk sebapli gelen istihaze uzur ganydyr Aybasy halynyn nace yasa cenli dowam edyandigi barada anyk ayat ya da hadys yokdugy ucin yslam fakihleri durmusda goryanlerine dayanyp belli yaslary kesgitlapdirler Ebu Hanefa gora 55 Hanbelilere gora 50 Malikilere gora 70 yasdyr Safygylarda bolsa aybasy haly omur boyy dowam edip biler Yone ortaca 62 yasdan gecmeyandigini bellapdirler Aybasy haly her ayda in azyndan 3 gun kop bolsa 10 gun dowam edyar Uc gunden az ya da 10 gunden kop dowam eden gan hassalyk sebapli gelen istihaze uzur ganydyr Aybasynyn dowamynda ganyn yzy kesilman gelmegi sert daldir Meselem Bir ayal uc gun gan gorup son iki gun gany kesilse sonra yene uc gun gan gelse bu ayalyn hayz mutdeti sekiz gundur Iki aybasy haly arasyndaky arassalyk mohletine tuhr haly diyilyar Bu mohlet 15 gunden az bolmayar 15 gunden on gelen gan hayz sayylmayar Kabir ayallaryn aybasy gunleri uytgemeyar Kabirinin hayz haly bolsa aydan aya uytgeyar Meselem Bir ayda 5 gun beyleki ay 6 gun aybasy bolan biri atiyaclyk ucin 6 njy gun bolanda yuwnup namazyny okap orazasyny tutup baslamalydyr Cunki bu 6 njy gun gorlen ganyn hassalyk sebapli bolmagy mumkindir Herhal beyle ayal 6 njy gun gecmanka ari bilen jynsy gatnasyk etmeli daldir Bu uytgesiklik yzly yzyna azyndan iki ay dowam etse aybasy mohleti uytgeyar yagny on bas gun hayz goren biri son alty gun gorup baslasa aybasy mohleti alty gun hasap edilyar Kamillik yasyna yeten gyz uc gunden az hayz ganyny gorse hayzly hasap edilmeyar Bu aralykda okamadyk namazyny tutmadyk orazasyny kaza etmelidir Sonun ucin Ymam Agzama gora bulug yasyndaky gyzyn ilkinji gezek gan gorup baslanyna uc gun dolmasa namaz we orazasyny terk etmegi jayyz bolmaz Gan saklayjylarAybasy casa Ganly casa Ika eplap yerlesdirilyar Casan beyleki zatlardan kem yeri casany arassalamaly bolyar Prokladka Vanly prokladka Aybasy diski Casa bilen diskin gowrumi Gyzyl renkli disk Gan saklamalyhttps en wikipedia org wiki Menstruation in Islam