Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Juma namazy arap ص ل اة ٱل ج م ع ة 9 Eý iman getirenler Siz juma gününde juma namazyna çagyrylan badyňyza Allany ýatlama
Juma
Juma namazy (arap. صَلَاة ٱلْجُمُعَة).
9. Eý, iman getirenler! Siz juma gününde (juma) namazyna çagyrylan badyňyza Allany ýatlamaga (namaza) howlugyň, söwda-satyk (işleriňizi) taşlaň! Eger biler bolsaňyz, bu siziň üçin (has) haýyrlydyr!
10. Namaz gutarandan soň bolsa ýer ýüzüne ýaýraň (işleriňizi berjaý ediň) we Allanyň pazlykereminden (nesibäňizi) gözläň! Halas bolmagyňyz üçin Allany köp zikir ediň (ýatlaň)!
— Juma surasy.
Juma gününiň fazyleti
Allah Tagala Jebrail ýaly käbir perişdeleri öz jynsynyň baştutany, pygamberleri ynsanlaryň serweri, Resuly Ekremi älemleriň buýsanç nusgasy, Mekgäni iň mübärek bir ýer edişi ýaly, käbir aý we günleri hem beýleki wagtlardan tapawutlandyryp şereflendiripdir. Meselem, remezany iň bereketli aý, gadyr gijesini iň sahawatly gije hökmünde mü’minlere bagş edipdir. Edil şonuň ýaly juma gününi hem iň şerefli gün hökmünde musulmanlara bagyşlapdyr. Ebu Hureýreden rowaýat edilen bir hadysda Pygamberimiz: «Günleriň iň haýyrlysy juma günüdir. Adam şol gün ýaradyldy, şol gün jennete goýberildi, şol gün jennetden çykaryldy, kyýamat hem juma güni gopar» diýipdir, (Müslim, Tirmizi). Ýene Ebu Hureýreden rowaýat edilen bir hadysda Pygamberimiz: «Gün juma gününden has haýyrly bir günde dogup ýaşmandyr. Juma gününde şeýle bir sagat bardyr ki, bir musulman Allahdan haýyrly bir zat dilände, şol wagta laýyk gelse, dilegi hökman kabul bolar. Bir erbetlikden hem Allaha sygynsa, Allah ony şol beladan gorar» buýrupdyr, (Müslim, Bagawi, «Şerhus-sünne»).
Gadyr gijesiniň haýsy gündügi anyk belli däldigi sebäpli, musulman tutuş remezan aýynyň her gijesini gadyr saýyp, ybadat bilen geçirmäge çalyşýar. Edil şonuň ýaly, juma gününde-de dogalaryň kabul edilýän wagty bolan «sagaty ijabet» anyk belli edilmändir. Şonuň üçin gadyr gijesi ýaly, juma gününiň dowamynda sagaty ijabäniň wagty barada ihtilaf edilipdir. Käbirleri Gün dogmazynyň öň ýany, käbirleri azan wagty, käbirleri ymam hutbä başlanda, käbirleri namaz okalanda, käbirleri ikindiniň soňky wagty diýipdirler. Pygambermiziň hadyslarynda şol wagta yşaratlar edilipdir. Pygamberimiz bir hadysynda: «Dogalaryň kabul ediljegine tama edilýän wagty ikindi bilen Günüň ýaşýan wagty aralygyndan gözläň» buýurýar, (Bagawi, «Şerhus-sünne»).
Abdullah b. Omardan rowaýat edilen başga bir hadysda bolsa, Pygamberimiz şeýle buýurýar: «Dogalaryň kabul ediljegine tama edilýän wagt hatip hutbä çykyp oturan wagtyndan başlap, juma namazynyň okalyp gutarylýança aralykdadyr», (Muslim).
Selmany Farisi Pygamberimizden şeýle rowaýat buýurýar: «Juma güni her kim ýuwnup, güýjüniň ýetdiginden arassalanyp, ýakymly ysly atyrlar sepinip, hiç kimiň göwnüni ynjytman öýünden çykyp juma namazyna gelse, soňra farz bolan namazyny okap, ymam gürlemäge başlanda sesini çykarman diňlese, şol juma bilen beýleki juma günüň aralygyndaky günäleri bagyşlanar», (Buhary).
Juma güni «Seýýidül-eýýam» ýagny, günleriň seýidi bolup, musulmanlaryň baýramy bolşy ýaly, şol bir wagtda melekleriň hem baýramydyr. Melekler şol gün ýer ýüzüne inýärler. Müm’inleriň dogalaryna we zikirlerine goşulanlar juma namazyna ir gelmegiň fazyleti baradaky bir hadysda bu mesle şeýle düşündirilýär: «Juma güni bolanda her mesjidiň gapysynda perişdeler bolýar. Ilki gelenleri ýazýarlar. Ymam hutbe okamak üçin mümbere çykyp oturanda ýazmalaryny goýup, hutbäni diňleýärler. Melekler depderlerinde sogap taýyndan ilki gelene – Allah üçin bir düýe, ondan soň gelene – bir sygyr, ondan soň gelene – bir goç gurban eden ýaly, ondan soň gelene – towuk öldüren ýaly, has soň gelene – bir ýumurtga sadaka beren ýaly sogap ýazýarlar», (Buhary, Muslim, Nesaýy).
Ýene bir hadysda: «Juma güni ýuwnup, mesjide ulagly däl-de pyýada ilki gelip, ymama ýakyn oturyp, hutbäni diňlän we boş gürrüň etmekden saklanan kişä her ädimine bir ýyl gijesine kyýamda ybadat edip, gündizlerini orazaly geçiren ýaly sogap ýazylýar» buýurýar, (Bagawi, «Şerhu-sünne»).
Juma namazynyň hökümi
Juma namazy Kitap, Sünnet we Ijma delillerine daýanýar.
- Kurany Kerimden delili:
Bu aýatdaky «Allahyň zikiri» sözi juma namazy we hutbesi diýip tefsir edilýär.«Eý, iman edenler! Juma güni namaza çagyrylan wagtyňyz, ýagny azan aýdylanda Allahy zikir etmäge howlugyň. Alyş-çalşy taşlaň. Eger bilseňiz, bu siziň üçin has haýyrlydyr»
(Juma, 9). - Sünnetden delili:
Juma namazyny okamagyň şertleri, fazyleti we sebäpsiz juma namazyny okamaýanlar barada aýdylan ençeme hadyslar juma namazynyň okalmagy barada delillerdir. Biz fazyleti bilen baglanyşykly hadyslary mysal getirdik. Indi bolsa jumany sebäpsiz terk etmek barada birnäçe hadysy göreliň: Abdullah b. Omara salgylanyp, Pygamberimiziň şu sözleri aýdandygy habar berilýär: «Juma azanyny eşiden her kese juma namazy farzdyr», (Ebu Dawud). Ebu Hureýre we Abdullah b. Omardan şeýle rowaýat edilýär. Pygamberimiz: «Käbir kişiler ýa juma namazyna gelerler, ýa-da Allah olaryň kalplaryny möhürlär-de, olar gafyllardan bolarlar», (Müslim). Başga bir hadysda Pygamberimiz: «Kimde-kim ähmiýet bermän üç gezek jumany terk etse, Allah onuň kalbyny möhürlär» buýurýar, (Tirmizi, Ebu Dawud, Ibni Maje). - Ijmadan delil:
Yslam alymlary juma namazynyň farzdygy barada bir pikirde bolup, ittifak edipdirler. Ýöne şertleri barada ihtilaflary bardyr, (Serahsi, «el-Mebsut»).
Juma namazynyň farz bolmagynyň şertleri Jabir b. Abdullahyň habar beren bir hadysynda bu şertler şeýle beýan edilýär: «Allaha we ahyret gününe ynananlara juma namazy farzdyr. Ýöne ýolagça, gula, çaga, aýala we hassa farz däldir», (Ebu Dawud).
Juma namazynyň farz bolmagynyň şertleri şulardyr:
- Erkek kişi bolmak: Juma namazy aýallara farz däldir, ýöne juma namazy üçin mesjide gelmekleri jaýyzdyr. Juma namazyny okan aýal öýle namazyny okamaz. Aýallara juma namazynyň farz däldiginiň sebäbini hanefi mujtehidleri şeýle düşündirýär «Aýal äriniň, öýüniň hyzmaty bilen meşguldyr. Şeýle hem erkek kişileriň arasyna çykmagy sebäpli her hili kynçylyk we pitne döräp biler», (Serahsi, «el-Mebsut»).
- Azat bolmak: Ýesir, gul we zyndandakylar juma namazyny okap bilmezler. Olara şol gün öýle namazyny okamaklary ýeterlikdir.
- Mukym bolmak: Ýolagça juma namazy farz däldir. Çünki, ýolagçy kyn şertlerdedir. Şonuň üçin ýolagça ýeňillik döredilendir.
- Sagdyn-sagat bolmak: Juma namazy üçin mesjide gidip bilmejek derejede keselli we uzurly bolan kişä juma namazy farz däldir. Şeýle hem hassa seredýän, ýöremekden galan garry, gözi kör, maýyp we howpsuzlygy üpjün edýän, postda duran esger, polisiýa, garawul üçin juma namazy farz däldir. Bular diňe öýle namazyny okasa bolar. Bulardan başga: sil, güýçli ýagyş, galyň gar ýaly hadysalar bolup, janyna, namysyna, malyna zyýan ýeter howpy dörejek bolsa, juma namazynyň borjy aýrylýar.
Juma namazynyň okalyş düzgüni
Juma güni öýle wagtynda azan okalýar (daşky azan). Mesjide girilende, eger wagt bar bolsa, iki rekagat tahyýýatül mesjit namazy okalýar. Yzyndan jumanyň ilki dört rekagat sünneti okalýar. Bu namazlar hatyp mümbere çykýança okalmalydyr. Eger hatip mümbere çykan bolsa, ony diňlemek has laýykdyr. Soňra mesjidiň içinde içki azan okalýar. Azandan soň ymam-hatip hutbe okaýar. Hutbe gutarandan soň, mihraba geçip, jemagata jumanyň iki rekagat farzyny okadýar. Iki rekagat farzdan soň, jemagat jumanyň dört rekagat sünnetini özbaşdak okaýar. Şeýlelikde, juma namazy tamamlanýar.
Ýöne juma namazynyň syhhat şertleri bilen baglanyşykly ihtilafly meseleler sebäpli, käbir ýerlerde juma namazyndan soň dört rekagat zuhri ahyr, iki rekagat wagtyň soňky sünneti okalýar.
Esasan juma namazynyň farzyndan soň okalýan sünnet namazynyň näçe rekagatdygy barada dürli rowaýatlar we garaýyşlar bar. Ymam Agzama görä, jumanyň farzyndan soň, ýeke salam bilen dört, şafyga görä, iki salam bilen dört, Ebu Ýusuf we Ymam Muhammede görä, ilki döpt, soň ýene iki rekagat jemi alty rekagat sünnet namazy okalýar. Käbir alymlar jumanyň farzyndan soň okaljak sünnet namazyny mesjitde okalsa dört, mesjidiň daşynda bir ýerde okalsa iki rekagat okamak has laýygydyr diýipdir.
Zuhri ahyr namazy
Zuhri ahyr namazy soňky öýle namazy diýmekdir. Bu namaz juma namazy şäherde we ýeke-täk mesjitde okalmaly diýen bir meseledäki ihtilaf sebäpli, soňky döwür fykyh alymlarynyň ižtihady esasynda, yhtyýat hökmünde okalýar. Ýagny, zerurlyk ýok bolsa juma namazynyň bir şäherde birnäçe ýerde okalmagynyň jaýyz däldigi we şonuň üçin hem haýsy mesjitde okalan jumanyň sahyhdygy barada şübhe döreýändigi üçin, öýle namazynyň ýerine okalýan namazdyr. Bu şübheler säbäpli jumanyň fasit bolmak ähtimallygy döreýändigi üçin mükellefiň egninde öýläniň farzy bir borç hökmünde galýar. Bu borçdan gutulmak üçin yhtyýat hökmünde dört rekagat öýle namazynyň farzy okalýar. Bu namaza şeýle niýet edilýär: «Niýet etdim zuhri-ahyr namazyny okamaga», ýa-da «Niýet etdim wagtyna ýetişip, heniz boýnumdan aýrylmadyk soňky öýle namazynyň farzyny okamaga». Bu namaz öýle namazynyň farzy, ýa-da sünneti ýaly okalýar. Sünneti ýaly okamak afzaldyr. Emma häzirki zaman şäherleri we ýaşaýyş şertleri gadym döwürdäkiden tapawutlydyr. Juma namazynyň bir mesjitde okalmagy jumanyň manysyna laýyk bolsa-da, häzirki döwürde ilat sany milliondan geçýän uly şäherleriň döremegi sebäpli, bu şerti berjaý etmek mümkin däldir. Fakyhlaryň şeýle şerti öňe sürmegini öz döwri bilen baglanyşdyrmak has dogrudyr. Şonuň üçin, häzirki döwürde Ymam Muhammediň garaýşy esas alnyp, izdiham (dyknyşyk) bolsa-da-bolmasa-da şäheriň birnäçe mesjidinde juma namazyny okamak bolar diýen karara gelmeli bolýar. Şeýle ýagdaýda, her bir mesjitde okalan juma namazy dürs bolup, jumadan soň täzeden zuhri ahyr namazyny okamak hökman däldir. Ýöne bu ihtilafly meselede islän yhtyýaty zuhur namazyny okar, islän okamaz. Bu meseläni musulmanlaryň arasynda agzalaçylyk döredip biljek derejede ulaltmaly däldir.
Juma namazynyň adaby
Juma gününde musulmanlar bir ýere jemlenip, namaz okaýarlar. Biri-birleri bilen görşüp salamlaşýarlar.
Juma namazynda şu edeplere üns bermeli:
- Juma gününde ýagdaýy bolan ir bilen taýýarlyk görmelidir. Ýagny, gerekli tämizligi berjaý etmeli. Täze ýa-da arassa eşiklerini geýmeli, ýakymly ysly atyrlary sepinmeli. Pygamberimiz bir hadysy şerifinde: «Adamlar üç zadyň fazyletini bilsediler, olary etmek üçin ýaryşardy. Olar: azan aýtmak, birinji sapda durup namaz okamak, juma namazyna ilki bolup barmak» diýipdir.
- Juma güni üçin gusul almak.
- Juma güni juma namazyndan öň ýa-da juma gijesi kehf, duhan, ýasin ýa-da Kurandan başga sureleri okamak.
- Juma güni mesjide gireniňde, okalmaýan bolsa, oturman tahyýýatul mesjit namazyny okamak.
- Hutbäni diňlemek we öwüt-nesihat almak.
- Hatip münberden düşüp, mihraba geçjek wagty, şol ýol üstünde oturanlaryň ýerinden turup ýol bermegi.
- Juma güni Pygamberimize köp salawat aýtmak mustahapdyr.
- Juma güni garyplara sadaka paýlamak hem mustahap bolup, iki esse sogaplydyr.
Salgylanmalar
- https://en.wikipedia.org/wiki/Friday_prayer
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Juma hakda maglumat, Juma näme? Juma näme diýmek?
Juma namazy arap ص ل اة ٱل ج م ع ة 9 Ey iman getirenler Siz juma gununde juma namazyna cagyrylan badynyza Allany yatlamaga namaza howlugyn sowda satyk islerinizi taslan Eger biler bolsanyz bu sizin ucin has hayyrlydyr 10 Namaz gutarandan son bolsa yer yuzune yayran islerinizi berjay edin we Allanyn pazlykereminden nesibanizi gozlan Halas bolmagynyz ucin Allany kop zikir edin yatlan Juma surasy Juma gununin fazyletiAllah Tagala Jebrail yaly kabir perisdeleri oz jynsynyn bastutany pygamberleri ynsanlaryn serweri Resuly Ekremi alemlerin buysanc nusgasy Mekgani in mubarek bir yer edisi yaly kabir ay we gunleri hem beyleki wagtlardan tapawutlandyryp sereflendiripdir Meselem remezany in bereketli ay gadyr gijesini in sahawatly gije hokmunde mu minlere bags edipdir Edil sonun yaly juma gununi hem in serefli gun hokmunde musulmanlara bagyslapdyr Ebu Hureyreden rowayat edilen bir hadysda Pygamberimiz Gunlerin in hayyrlysy juma gunudir Adam sol gun yaradyldy sol gun jennete goyberildi sol gun jennetden cykaryldy kyyamat hem juma guni gopar diyipdir Muslim Tirmizi Yene Ebu Hureyreden rowayat edilen bir hadysda Pygamberimiz Gun juma gununden has hayyrly bir gunde dogup yasmandyr Juma gununde seyle bir sagat bardyr ki bir musulman Allahdan hayyrly bir zat dilande sol wagta layyk gelse dilegi hokman kabul bolar Bir erbetlikden hem Allaha sygynsa Allah ony sol beladan gorar buyrupdyr Muslim Bagawi Serhus sunne Gadyr gijesinin haysy gundugi anyk belli daldigi sebapli musulman tutus remezan ayynyn her gijesini gadyr sayyp ybadat bilen gecirmage calysyar Edil sonun yaly juma gununde de dogalaryn kabul edilyan wagty bolan sagaty ijabet anyk belli edilmandir Sonun ucin gadyr gijesi yaly juma gununin dowamynda sagaty ijabanin wagty barada ihtilaf edilipdir Kabirleri Gun dogmazynyn on yany kabirleri azan wagty kabirleri ymam hutba baslanda kabirleri namaz okalanda kabirleri ikindinin sonky wagty diyipdirler Pygambermizin hadyslarynda sol wagta ysaratlar edilipdir Pygamberimiz bir hadysynda Dogalaryn kabul ediljegine tama edilyan wagty ikindi bilen Gunun yasyan wagty aralygyndan gozlan buyuryar Bagawi Serhus sunne Abdullah b Omardan rowayat edilen basga bir hadysda bolsa Pygamberimiz seyle buyuryar Dogalaryn kabul ediljegine tama edilyan wagt hatip hutba cykyp oturan wagtyndan baslap juma namazynyn okalyp gutarylyanca aralykdadyr Muslim Selmany Farisi Pygamberimizden seyle rowayat buyuryar Juma guni her kim yuwnup guyjunin yetdiginden arassalanyp yakymly ysly atyrlar sepinip hic kimin gownuni ynjytman oyunden cykyp juma namazyna gelse sonra farz bolan namazyny okap ymam gurlemage baslanda sesini cykarman dinlese sol juma bilen beyleki juma gunun aralygyndaky gunaleri bagyslanar Buhary Juma guni Seyyidul eyyam yagny gunlerin seyidi bolup musulmanlaryn bayramy bolsy yaly sol bir wagtda meleklerin hem bayramydyr Melekler sol gun yer yuzune inyarler Mum inlerin dogalaryna we zikirlerine gosulanlar juma namazyna ir gelmegin fazyleti baradaky bir hadysda bu mesle seyle dusundirilyar Juma guni bolanda her mesjidin gapysynda perisdeler bolyar Ilki gelenleri yazyarlar Ymam hutbe okamak ucin mumbere cykyp oturanda yazmalaryny goyup hutbani dinleyarler Melekler depderlerinde sogap tayyndan ilki gelene Allah ucin bir duye ondan son gelene bir sygyr ondan son gelene bir goc gurban eden yaly ondan son gelene towuk olduren yaly has son gelene bir yumurtga sadaka beren yaly sogap yazyarlar Buhary Muslim Nesayy Yene bir hadysda Juma guni yuwnup mesjide ulagly dal de pyyada ilki gelip ymama yakyn oturyp hutbani dinlan we bos gurrun etmekden saklanan kisa her adimine bir yyl gijesine kyyamda ybadat edip gundizlerini orazaly geciren yaly sogap yazylyar buyuryar Bagawi Serhu sunne Juma namazynyn hokumiJuma namazy Kitap Sunnet we Ijma delillerine dayanyar Kurany Kerimden delili Ey iman edenler Juma guni namaza cagyrylan wagtynyz yagny azan aydylanda Allahy zikir etmage howlugyn Alys calsy taslan Eger bilseniz bu sizin ucin has hayyrlydyr Juma 9 Bu ayatdaky Allahyn zikiri sozi juma namazy we hutbesi diyip tefsir edilyar Sunnetden delili Juma namazyny okamagyn sertleri fazyleti we sebapsiz juma namazyny okamayanlar barada aydylan enceme hadyslar juma namazynyn okalmagy barada delillerdir Biz fazyleti bilen baglanysykly hadyslary mysal getirdik Indi bolsa jumany sebapsiz terk etmek barada birnace hadysy gorelin Abdullah b Omara salgylanyp Pygamberimizin su sozleri aydandygy habar berilyar Juma azanyny esiden her kese juma namazy farzdyr Ebu Dawud Ebu Hureyre we Abdullah b Omardan seyle rowayat edilyar Pygamberimiz Kabir kisiler ya juma namazyna gelerler ya da Allah olaryn kalplaryny mohurlar de olar gafyllardan bolarlar Muslim Basga bir hadysda Pygamberimiz Kimde kim ahmiyet berman uc gezek jumany terk etse Allah onun kalbyny mohurlar buyuryar Tirmizi Ebu Dawud Ibni Maje Ijmadan delil Yslam alymlary juma namazynyn farzdygy barada bir pikirde bolup ittifak edipdirler Yone sertleri barada ihtilaflary bardyr Serahsi el Mebsut Juma namazynyn farz bolmagynyn sertleri Jabir b Abdullahyn habar beren bir hadysynda bu sertler seyle beyan edilyar Allaha we ahyret gunune ynananlara juma namazy farzdyr Yone yolagca gula caga ayala we hassa farz daldir Ebu Dawud Juma namazynyn farz bolmagynyn sertleri sulardyr Erkek kisi bolmak Juma namazy ayallara farz daldir yone juma namazy ucin mesjide gelmekleri jayyzdyr Juma namazyny okan ayal oyle namazyny okamaz Ayallara juma namazynyn farz daldiginin sebabini hanefi mujtehidleri seyle dusundiryar Ayal arinin oyunin hyzmaty bilen mesguldyr Seyle hem erkek kisilerin arasyna cykmagy sebapli her hili kyncylyk we pitne dorap biler Serahsi el Mebsut Azat bolmak Yesir gul we zyndandakylar juma namazyny okap bilmezler Olara sol gun oyle namazyny okamaklary yeterlikdir Mukym bolmak Yolagca juma namazy farz daldir Cunki yolagcy kyn sertlerdedir Sonun ucin yolagca yenillik doredilendir Sagdyn sagat bolmak Juma namazy ucin mesjide gidip bilmejek derejede keselli we uzurly bolan kisa juma namazy farz daldir Seyle hem hassa seredyan yoremekden galan garry gozi kor mayyp we howpsuzlygy upjun edyan postda duran esger polisiya garawul ucin juma namazy farz daldir Bular dine oyle namazyny okasa bolar Bulardan basga sil guycli yagys galyn gar yaly hadysalar bolup janyna namysyna malyna zyyan yeter howpy dorejek bolsa juma namazynyn borjy ayrylyar Juma namazynyn okalys duzguniJuma guni oyle wagtynda azan okalyar dasky azan Mesjide girilende eger wagt bar bolsa iki rekagat tahyyyatul mesjit namazy okalyar Yzyndan jumanyn ilki dort rekagat sunneti okalyar Bu namazlar hatyp mumbere cykyanca okalmalydyr Eger hatip mumbere cykan bolsa ony dinlemek has layykdyr Sonra mesjidin icinde icki azan okalyar Azandan son ymam hatip hutbe okayar Hutbe gutarandan son mihraba gecip jemagata jumanyn iki rekagat farzyny okadyar Iki rekagat farzdan son jemagat jumanyn dort rekagat sunnetini ozbasdak okayar Seylelikde juma namazy tamamlanyar Yone juma namazynyn syhhat sertleri bilen baglanysykly ihtilafly meseleler sebapli kabir yerlerde juma namazyndan son dort rekagat zuhri ahyr iki rekagat wagtyn sonky sunneti okalyar Esasan juma namazynyn farzyndan son okalyan sunnet namazynyn nace rekagatdygy barada durli rowayatlar we garayyslar bar Ymam Agzama gora jumanyn farzyndan son yeke salam bilen dort safyga gora iki salam bilen dort Ebu Yusuf we Ymam Muhammede gora ilki dopt son yene iki rekagat jemi alty rekagat sunnet namazy okalyar Kabir alymlar jumanyn farzyndan son okaljak sunnet namazyny mesjitde okalsa dort mesjidin dasynda bir yerde okalsa iki rekagat okamak has layygydyr diyipdir Zuhri ahyr namazyZuhri ahyr namazy sonky oyle namazy diymekdir Bu namaz juma namazy saherde we yeke tak mesjitde okalmaly diyen bir meseledaki ihtilaf sebapli sonky dowur fykyh alymlarynyn iztihady esasynda yhtyyat hokmunde okalyar Yagny zerurlyk yok bolsa juma namazynyn bir saherde birnace yerde okalmagynyn jayyz daldigi we sonun ucin hem haysy mesjitde okalan jumanyn sahyhdygy barada subhe doreyandigi ucin oyle namazynyn yerine okalyan namazdyr Bu subheler sabapli jumanyn fasit bolmak ahtimallygy doreyandigi ucin mukellefin egninde oylanin farzy bir borc hokmunde galyar Bu borcdan gutulmak ucin yhtyyat hokmunde dort rekagat oyle namazynyn farzy okalyar Bu namaza seyle niyet edilyar Niyet etdim zuhri ahyr namazyny okamaga ya da Niyet etdim wagtyna yetisip heniz boynumdan ayrylmadyk sonky oyle namazynyn farzyny okamaga Bu namaz oyle namazynyn farzy ya da sunneti yaly okalyar Sunneti yaly okamak afzaldyr Emma hazirki zaman saherleri we yasayys sertleri gadym dowurdakiden tapawutlydyr Juma namazynyn bir mesjitde okalmagy jumanyn manysyna layyk bolsa da hazirki dowurde ilat sany milliondan gecyan uly saherlerin doremegi sebapli bu serti berjay etmek mumkin daldir Fakyhlaryn seyle serti one surmegini oz dowri bilen baglanysdyrmak has dogrudyr Sonun ucin hazirki dowurde Ymam Muhammedin garaysy esas alnyp izdiham dyknysyk bolsa da bolmasa da saherin birnace mesjidinde juma namazyny okamak bolar diyen karara gelmeli bolyar Seyle yagdayda her bir mesjitde okalan juma namazy durs bolup jumadan son tazeden zuhri ahyr namazyny okamak hokman daldir Yone bu ihtilafly meselede islan yhtyyaty zuhur namazyny okar islan okamaz Bu meselani musulmanlaryn arasynda agzalacylyk doredip biljek derejede ulaltmaly daldir Juma namazynyn adabyJuma gununde musulmanlar bir yere jemlenip namaz okayarlar Biri birleri bilen gorsup salamlasyarlar Juma namazynda su edeplere uns bermeli Juma gununde yagdayy bolan ir bilen tayyarlyk gormelidir Yagny gerekli tamizligi berjay etmeli Taze ya da arassa esiklerini geymeli yakymly ysly atyrlary sepinmeli Pygamberimiz bir hadysy serifinde Adamlar uc zadyn fazyletini bilsediler olary etmek ucin yarysardy Olar azan aytmak birinji sapda durup namaz okamak juma namazyna ilki bolup barmak diyipdir Juma guni ucin gusul almak Juma guni juma namazyndan on ya da juma gijesi kehf duhan yasin ya da Kurandan basga sureleri okamak Juma guni mesjide gireninde okalmayan bolsa oturman tahyyyatul mesjit namazyny okamak Hutbani dinlemek we owut nesihat almak Hatip munberden dusup mihraba gecjek wagty sol yol ustunde oturanlaryn yerinden turup yol bermegi Juma guni Pygamberimize kop salawat aytmak mustahapdyr Juma guni garyplara sadaka paylamak hem mustahap bolup iki esse sogaplydyr Salgylanmalarhttps en wikipedia org wiki Friday prayer