Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Höküm sürdi 1118 Özünden öň Muhammet Tapar Özünden soň Soltan Sanjar Ýurdy Höküm sürdi 1118 1131 1 Ogly Kakasy Ejesi Dog
Mahmyt II Seljukly
Höküm sürdi 1118.
Özünden öň: Muhammet Tapar
Özünden soň: Soltan Sanjar
Ýurdy: :
Höküm sürdi: 1118-1131 [1]
Ogly:
Kakasy:
Ejesi:
Doguldy: 1103
Öldi: 1131
Depin edildi: Yspyhan
Dini: Yslam. .
Mahmyt II (d. 1102/1103一1131 Hemedan) Beýik Seljukly türkmen döwletiniň soltany we Muhammet Taparyň ogly.
Umumy maglumat
Mahmyt II kakasy Muhammet Tapar yň 1118-nji ýylyň 18-nji aprelinde ölmegi bilen özüni Bagdat şäherinde Beýik Seljukly türkmen döwletiniň soltany bolup tagta geçdi. Möhüm wakalary ýazyjy-taryhçy iň «Taryhy Guzide» atly eserinde Mahmyt II kakasynyň tagtyna geçeninde Wezir bolan gündogarda Reý merkezinde Seljukly soltany bolan agasy Soltan Sanjaryň hökümdarlygyndan üstün görýändigini teswirläpdir[1]. Hatda Merkezi Eýran we Hazar deňzi niň kenarlaryny öz soltanlygyna goşmak islemän hem duranokdy. Mahmyt II kakasy Muhammet Taparyň gatnaşýan adamsy bolan Deýlemli Şyga Kakwaýhi maşgalasyndan bolan Ýezd Atabegi bolan Ebu Kalijar Garşaspy saraýda bolan gürrüňlere ynanyp hökümdarlygyň atabeglik wezipesinden uzaklaşdyrdy. Ýezde bir goşun ugradyp Garşaspy tutduryp Jibalda zyndana atdyrdy. Ýezd atabegligini saraýda işleýän naharhanaça berdi. zyndan gaçyp Ýezde döndi. Garşaspyň gyz jigsi Horasanda Beýik Seljukly soltany bolup höküm süren Soltan Sanjaryň aýalady. Garşasp gudasy Soltan Sanjardan kömek sorady we ony Mahmyt II, Soltan Sanjaryň golastynda bolan Merkezi Eýrana göz dikýändigine we Soltan Sanjar yň Mahmyt II göz görkezmelidigini ynandyrdy. Gaýnynyň hilesine ynanan Soltan Sanjar 1119-njy ýylda goşuny bilen Merkezi Eýrana ýöredi we ýanynda Garşasp II, Sistan Emiri, Horezmşa hökümdary we beýleki iki sany ady bilinmeýän Emir bilen birlikdäki güýçleri bilen Mahmyt II goşunyny Saweh söweşinde ýeňlişe sezewar etdi. Bu ýeňişden soň Garşasp II ä Ýezd Atabegligi gaýdyp berildi[2]. Soňra soltan Sanjar Mahmyt II merkezi bolan Bagdada ýörüş etdi. Bu ýerde Soltan Sanjar iki sany gyzyny Mahmyt II ä nikalap berdi. Şol iki gyzyndan dogan erkek agtygynyň hem özüne mirasdüşeri edip aljakdygyny düşündürdi. Soň Mahmyt II iki sany her aýalyndan hem bir ogly boldy. Soltan Sanjar oňa Azerbeýjan, Bagdat, Diýarbekr, Pars, Arran, Ermenistan we Gürjüstan da hökümdar belläp Soltan unwanyny berdi. Mahmyt II Seljukly türkmen döwletiniň günbatarynda höküm sürdi. Ol ilki Yrak Seljukly türkmen döwletiniň hökümdarydy. Bagdatda oturan Abbasylar halyfy Mustazhir hem soltan Mahmyda «Muinddin Mahmyt Emirul-muminin» lakamyny bagş etdi[1]. Soltan Mahmyt II soň içerde dörän gapma-garşylyklary basyp ýatyrmak bilen meşgullandy. Eýranyň demirgazygy üçin Atabeg bolan baştutanlygyndaky topraklarda pitneçi Togrula goşulandygyny yglan etdi we bu atabeg wezipesinden uzaklaşdyrylanda Mahmyt II bu ýerleri golastyndan giderdi. Azerbeýjan we Jezire welaýatlarynyň başyna Mahmyt II niň jigsi Mesut geçdi. 1120-nji ýylda Mahmyt II kiçi jigsi bolan Mesuda garşy uly goşun toplap çozdy. Bu çozuşy basyp ýatyrmak üçin Mosul Atabegi serkerdelige belledi. Şol pitneden bir ýyl geçensoň Hemedan töwereklerinde başlanan «Esadabat» söweşiniň soňunda Mesut ýeňildi. Mahmyt II jigsi Mesudy bagyşlady emma Mesudyň ýakyn duşmany bolan Parsly şahyr Aly ibn El-Hasan El-Tugraýy tarapyndan tutulyp öldürildi. Taryhçy Aly Ibn Esiriň ýazmagyna görä 1121-nji ýylda soltan Mahmyt II Bagdat häkimi Nejmeddin el-gazynyň serkerdeligindäki örän köp mukdardaky goşuny Gürjüstan tarapa basyp alyşa ugratdy. Bu goşunda Artykly Ilgazy beg we Arap Mazýadileriň Hillede emiri bolan Dubaýs bin Sadakada hem bardy. Bu goşun Gürjüstanda Seljuklylar merkezi bolan Tiflis ýakynlarynda ýerleşen Manglissi Trialethiada posýolok gurdy. Gürjüstan karoly Dawid IV goşuny azlyk edýärdi ýöne 200 adamlyk Ýewropaly we horwat asylly agyr ýaraglanan goşuny bardy. 1121-nji ýylyň 12-nji awgustynda Didgori söweşinde Seljuklylardan ýeňiş gazandylar. Soňra Gürji goşuny Tbilisa tarap ilerledi we şäheri gabamaga başlady.1122-nji ýylyň Aprelinde gürjüler Tbilisi eýelediler. Şeydip 400 ýyllap musulman dünyäsindäki Tbilis emirligi agdaryldy[1]. 1223-nji ýylda maşgalasyndan bolan we Mazýadileriň Hillede emiri bolan Dubaýs bin Sadaka Yrakda yktydar ýetmezçiliginden peýdalanyp halyf Mustarşidiň kiçi jigsi bilen birlikde Bagdada çozup şäheri gabady. Halyf Seljuklylardan goşun kömegini berilmegini sorady. Seljuklar Mosul atabegi bolan Kerboganyň serkerdesi Ymameddin Zeňňiniň saýasynda bir goşuny Bagdada ugratdylar. Bu goşun Dubaýsyň goşuny bilen ýeňiş gazanyp şäheri gabawda saklamakdan alyp galdy. Bu üstünligi üçin Ymameddin Zeňňi Seljukly Basra häkimi edilip bellendi. 1225-nji.ýylda Abbasy halyfy Mustarşit bilen Soltan Mahmyy II bilen arasy sowaşdy. Halyf soltan Mahmyt II äsgermezlik edip Yragy öz gol astyna almak üçin hem-de Wasydy eýelemek üçin bir goşun ugratdy. Soltan Mahmyt II Seljukly Basra häkimi Ymameddin Zeňňini halyf goşunyna garşy ugratdy. Bagdat ýakynlarynda bolan bu söweşde halyf goşuny ýeňildi. Bu ýeňişi üçin Soltan Mahmyt II Ymameddin Zeňňini 1127-nji ýylda Mosul Atabegi we 1128-nji ýylda Halap Atabegi bolup wezipä bellendi we özüne orunbasar soltan diýip yglan etdi. Bu bolsa Zeňňiler döwletiniň gurulmagyna getirdi. Soltan Mahmyt II 1131-nji ýylyň Sentýabrynda 27 ýaşyndaka wepat boldy[1]. Soňra Mahmyt II ogly Dawut Seljukly jigsi Mesud bilen atabeg bolan Togrul II aralygynda tagt dawwasy başlandy. Bu bolsa Seljukly türkmen hökümdarlygyny güýçden gaçyrdy.
Çeşme
1. ^ a b c d e f Cawley, Charles, (2008-07) West Asia & North Africa, Chapter 5. Iran and Iraq. Seljukid Sultanat,Foundation for Medieval Genealogy TURKS.htm#_Toc179089990
2. ^ Bosworth, C. E. (1968). "The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 10)
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Mahmyt II Seljukly hakda maglumat, Mahmyt II Seljukly näme? Mahmyt II Seljukly näme diýmek?
Hokum surdi 1118 Ozunden on Muhammet Tapar Ozunden son Soltan Sanjar Yurdy Hokum surdi 1118 1131 1 Ogly Kakasy Ejesi Doguldy 1103 Oldi 1131 Depin edildi Yspyhan Dini Yslam Mahmyt II d 1102 1103一1131 Hemedan Beyik Seljukly turkmen dowletinin soltany we Muhammet Taparyn ogly Umumy maglumatMahmyt II kakasy Muhammet Tapar yn 1118 nji yylyn 18 nji aprelinde olmegi bilen ozuni Bagdat saherinde Beyik Seljukly turkmen dowletinin soltany bolup tagta gecdi Mohum wakalary yazyjy taryhcy in Taryhy Guzide atly eserinde Mahmyt II kakasynyn tagtyna geceninde Wezir bolan gundogarda Rey merkezinde Seljukly soltany bolan agasy Soltan Sanjaryn hokumdarlygyndan ustun goryandigini teswirlapdir 1 Hatda Merkezi Eyran we Hazar denzi nin kenarlaryny oz soltanlygyna gosmak isleman hem duranokdy Mahmyt II kakasy Muhammet Taparyn gatnasyan adamsy bolan Deylemli Syga Kakwayhi masgalasyndan bolan Yezd Atabegi bolan Ebu Kalijar Garsaspy sarayda bolan gurrunlere ynanyp hokumdarlygyn atabeglik wezipesinden uzaklasdyrdy Yezde bir gosun ugradyp Garsaspy tutduryp Jibalda zyndana atdyrdy Yezd atabegligini sarayda isleyan naharhanaca berdi zyndan gacyp Yezde dondi Garsaspyn gyz jigsi Horasanda Beyik Seljukly soltany bolup hokum suren Soltan Sanjaryn ayalady Garsasp gudasy Soltan Sanjardan komek sorady we ony Mahmyt II Soltan Sanjaryn golastynda bolan Merkezi Eyrana goz dikyandigine we Soltan Sanjar yn Mahmyt II goz gorkezmelidigini ynandyrdy Gaynynyn hilesine ynanan Soltan Sanjar 1119 njy yylda gosuny bilen Merkezi Eyrana yoredi we yanynda Garsasp II Sistan Emiri Horezmsa hokumdary we beyleki iki sany ady bilinmeyan Emir bilen birlikdaki guycleri bilen Mahmyt II gosunyny Saweh sowesinde yenlise sezewar etdi Bu yenisden son Garsasp II a Yezd Atabegligi gaydyp berildi 2 Sonra soltan Sanjar Mahmyt II merkezi bolan Bagdada yorus etdi Bu yerde Soltan Sanjar iki sany gyzyny Mahmyt II a nikalap berdi Sol iki gyzyndan dogan erkek agtygynyn hem ozune mirasduseri edip aljakdygyny dusundurdi Son Mahmyt II iki sany her ayalyndan hem bir ogly boldy Soltan Sanjar ona Azerbeyjan Bagdat Diyarbekr Pars Arran Ermenistan we Gurjustan da hokumdar bellap Soltan unwanyny berdi Mahmyt II Seljukly turkmen dowletinin gunbatarynda hokum surdi Ol ilki Yrak Seljukly turkmen dowletinin hokumdarydy Bagdatda oturan Abbasylar halyfy Mustazhir hem soltan Mahmyda Muinddin Mahmyt Emirul muminin lakamyny bags etdi 1 Soltan Mahmyt II son icerde doran gapma garsylyklary basyp yatyrmak bilen mesgullandy Eyranyn demirgazygy ucin Atabeg bolan bastutanlygyndaky topraklarda pitneci Togrula gosulandygyny yglan etdi we bu atabeg wezipesinden uzaklasdyrylanda Mahmyt II bu yerleri golastyndan giderdi Azerbeyjan we Jezire welayatlarynyn basyna Mahmyt II nin jigsi Mesut gecdi 1120 nji yylda Mahmyt II kici jigsi bolan Mesuda garsy uly gosun toplap cozdy Bu cozusy basyp yatyrmak ucin Mosul Atabegi serkerdelige belledi Sol pitneden bir yyl gecenson Hemedan towereklerinde baslanan Esadabat sowesinin sonunda Mesut yenildi Mahmyt II jigsi Mesudy bagyslady emma Mesudyn yakyn dusmany bolan Parsly sahyr Aly ibn El Hasan El Tugrayy tarapyndan tutulyp oldurildi Taryhcy Aly Ibn Esirin yazmagyna gora 1121 nji yylda soltan Mahmyt II Bagdat hakimi Nejmeddin el gazynyn serkerdeligindaki oran kop mukdardaky gosuny Gurjustan tarapa basyp alysa ugratdy Bu gosunda Artykly Ilgazy beg we Arap Mazyadilerin Hillede emiri bolan Dubays bin Sadakada hem bardy Bu gosun Gurjustanda Seljuklylar merkezi bolan Tiflis yakynlarynda yerlesen Manglissi Trialethiada posyolok gurdy Gurjustan karoly Dawid IV gosuny azlyk edyardi yone 200 adamlyk Yewropaly we horwat asylly agyr yaraglanan gosuny bardy 1121 nji yylyn 12 nji awgustynda Didgori sowesinde Seljuklylardan yenis gazandylar Sonra Gurji gosuny Tbilisa tarap ilerledi we saheri gabamaga baslady 1122 nji yylyn Aprelinde gurjuler Tbilisi eyelediler Seydip 400 yyllap musulman dunyasindaki Tbilis emirligi agdaryldy 1 1223 nji yylda masgalasyndan bolan we Mazyadilerin Hillede emiri bolan Dubays bin Sadaka Yrakda yktydar yetmezciliginden peydalanyp halyf Mustarsidin kici jigsi bilen birlikde Bagdada cozup saheri gabady Halyf Seljuklylardan gosun komegini berilmegini sorady Seljuklar Mosul atabegi bolan Kerboganyn serkerdesi Ymameddin Zenninin sayasynda bir gosuny Bagdada ugratdylar Bu gosun Dubaysyn gosuny bilen yenis gazanyp saheri gabawda saklamakdan alyp galdy Bu ustunligi ucin Ymameddin Zenni Seljukly Basra hakimi edilip bellendi 1225 nji yylda Abbasy halyfy Mustarsit bilen Soltan Mahmyy II bilen arasy sowasdy Halyf soltan Mahmyt II asgermezlik edip Yragy oz gol astyna almak ucin hem de Wasydy eyelemek ucin bir gosun ugratdy Soltan Mahmyt II Seljukly Basra hakimi Ymameddin Zennini halyf gosunyna garsy ugratdy Bagdat yakynlarynda bolan bu sowesde halyf gosuny yenildi Bu yenisi ucin Soltan Mahmyt II Ymameddin Zennini 1127 nji yylda Mosul Atabegi we 1128 nji yylda Halap Atabegi bolup wezipa bellendi we ozune orunbasar soltan diyip yglan etdi Bu bolsa Zenniler dowletinin gurulmagyna getirdi Soltan Mahmyt II 1131 nji yylyn Sentyabrynda 27 yasyndaka wepat boldy 1 Sonra Mahmyt II ogly Dawut Seljukly jigsi Mesud bilen atabeg bolan Togrul II aralygynda tagt dawwasy baslandy Bu bolsa Seljukly turkmen hokumdarlygyny guycden gacyrdy Cesme1 a b c d e f Cawley Charles 2008 07 West Asia amp North Africa Chapter 5 Iran and Iraq Seljukid Sultanat Foundation for Medieval Genealogy TURKS htm Toc179089990 2 Bosworth C E 1968 The Political and Dynastic History of the Iranian World A D 10