Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Nahiçewan azerb Naxçıvan Azerbaýjan Respublikasyndaky şäher şol bir at bilen taryhy sebitiň merkezi häzirki wagtda Nahçy
Nahiçewan
Nahiçewan (azerb. Naxçıvan) — Azerbaýjan Respublikasyndaky şäher, şol bir at bilen taryhy sebitiň merkezi, häzirki wagtda Nahçywan Awtonom Respublikasynyň paýtagty. Nahçiwançaý derýasynyň sag kenarynda ýerleşýär.
Karta |
Taryhy
Irki asyrlar
Iň gadymy toponimleriň biri bolan "Nakhivan" toponiminiň dürli etimologiki düşündirişleri bar. Miladydan öňki 1539-njy ýylda gurlandygy aýdylýar. Şäheriň iň irki ýazgylary taryhçy Josephozef Flawiýusa (miladydan öňki I asyr) we grek geografy Klawdiý Ptolemeýe (miladydan öňki 2-nji asyr) degişlidir.
Ptolemeýiň "Geografiýasy"da Nahiçewan şäheriniň ady ilkinji gezek "Naksuana" (grekçe Ναξουὰνα, Iňlisçe Naksuana) hökmünde hasaba alyndy we şäheriň geografiki ýagdaýy görkezildi.
Nahçiwanyň çäginde geçirilen arheologiki gözlegler şäheriň örän gadymy taryhynyň bardygyna şübhe döretmedi. Miladydan öňki IX-VI asyrlarda Nakhivan gadymy Manna, Işkuz we Media döwletleriniň bir bölegi bolupdyr. I asyrdan başlap, Nakhiwan şäheri Kawkaz Albaniýasynyň bir bölegidi.
Orta asyrlar
654-nji ýylda Halyf Osman ibn Affanyň (644-656) döwründe araplar tarapyndan Nakhiwan ýesir alyndy. 9-njy asyryň ahyryndan Nahçiwan Saji döwletiniň bir bölegi bolup, X asyryň 30-njy ýyllaryna çenli öz dolandyryşynda galdy. Seljuk soltany Alp Arslan (1063-1072) hem Nakhiwany basyp aldy we şol ýerde ýaşaýyş jaýy gurdy. Nakhivan şäheri XII asyryň 30-njy ýyllaryndan 70-nji ýyllaryň ortalaryna çenli Azerbaýjan Atabek welaýatynyň paýtagtydy. 1221-nji ýylda Nakhiwan şäheri mongollar tarapyndan weýran edildi, ilaty talandy we talandy. XIII asyryň 30-njy ýyllarynda Nakhivan Altyn Orda hataryna goşuldy. 1257-nji ýylda Hulagu ştatynyň bir bölegine öwrüldi.
1412-nji ýyldan bäri Nahçiwan şäheri, Azerbaýjanda türk gelip çykyşy bolan Karakoýunlu we Agkoýunlu ştatlarynyň biridi. XVI asyrda Nakhivan Safawid döwletiniň bir bölegidi. Nadir Şah (1747) ölenden soň, Kangar taýpasynyň lideri Heýdarkulu Han Nadir Şah Aga Gasany Nakhiwandan kowdy, özüni han diýip yglan etdi we Nakhivan hanlygyny esaslandyrdy. Hanatyň paýtagty Nakhiwan şäheri bolupdyr. 1828-nji ýyldaky Türkmençaý şertnamasyna laýyklykda Nakhivan çar Russiýasyna girizildi.
Häzirki zaman
1920-nji ýylda Nakhivan Azerbaýjan SSR-iň bir bölegi boldy. 1924-nji ýylyň 9-njy fewralynda Nakhivan MSSR-iň paýtagty boldy.
Geografiýa
Şäher, Zangezur zynjyrynyň eteginde, Nahçiwan derýasynyň sag kenarynda, takmynan 1000 metr (3300 fut) belentlikde ýaýrady. Derýalaryň boýundaky tokaý örtüginiň azalmagy sebäpli suw joşmalary we topragyň eroziýasy köpeldi. Netijede, agaç ekmegi höweslendirmek üçin şäherde tokaý döretmek taslamalary amala aşyryldy.
Edebiýat
- Encyclopaedia Iranica (iňl. )
- Blankinship, Khalid Yahya (1994). The End of the Jihad State: The Reign of Hisham Ibn 'Abd al-Malik and the Collapse of the Umayyads. State University of New York Press. (iňl. )
- Hille, Charlotte Mathilde Louise (2010). State Building and Conflict Resolution in the Caucasus. BRILL. (iňl. )
- Lint, Theo van (2018). "Nakhchivan". The Oxford Dictionary of Late Antiquity, ed. Oliver Nicholson. Oxford University Press. (iňl. )
- Rayfield, Donald (2013). Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. (iňl. )
- Thomas, David; Mallett, Alexander; Roggema, Barbara (2010). Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 2 (900–1050). BRILL. (iňl. )
Daşarky baglanyşyklar
- Первая всеобщая перепись населения Российской Империи, 1897 г. т. 71 Эриванская губерния. Н. А. Тройницкий, С.-Петербург, 1904. Скан. (rus. )
- Демоскоп Weekly. Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России. Нахичевань.(rus. )
- Памятная книжка Эриванской губернии на 1912 год/ под редакцией К. А. Волчанина; издание Эриванского губернского статистического комитета. - Эривань : типография Губернского правления, 1892-1914. 21-24 см. - Редактор В. Е. Васильев.(rus. )
- Официальный сайт(rus. )
Çeşme
- https://nakhchivan.preslib.az/az_a3-1.html
- http://imp.nakhchivan.az/index.php/nax-van-haqq-nda/h-r-v-rayonlar
- http://virtualnakhchivan.az/naxcivan-seheri
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Nahiçewan hakda maglumat, Nahiçewan näme? Nahiçewan näme diýmek?
Nahicewan azerb Naxcivan Azerbayjan Respublikasyndaky saher sol bir at bilen taryhy sebitin merkezi hazirki wagtda Nahcywan Awtonom Respublikasynyn paytagty Nahciwancay deryasynyn sag kenarynda yerlesyar Nahicewan azerb Naxcivan AzarbeyjanAzarbeyjan 39 12 32 dg g 45 24 44 gd u 39 20889 dg g 45 41222 gd u 39 20889 45 41222 G O Ya 39 12 32 dg g 45 24 44 gd u 39 20889 dg g 45 41222 gd u 39 20889 45 41222 G O Ya Duybi tutuldy Ilkinji agzalma 15 Resmi dil Azerbayjan dili Ilat 95 100 d i d AZ 7000 Resmi sayt nakhchivan az Karta Nahicewan Audio foto we wideo na eTaryhyIrki asyrlar In gadymy toponimlerin biri bolan Nakhivan toponiminin durli etimologiki dusundirisleri bar Miladydan onki 1539 njy yylda gurlandygy aydylyar Saherin in irki yazgylary taryhcy Josephozef Flawiyusa miladydan onki I asyr we grek geografy Klawdiy Ptolemeye miladydan onki 2 nji asyr degislidir Ptolemeyin Geografiyasy da Nahicewan saherinin ady ilkinji gezek Naksuana grekce Na3oyὰna Inlisce Naksuana hokmunde hasaba alyndy we saherin geografiki yagdayy gorkezildi Nahciwanyn caginde gecirilen arheologiki gozlegler saherin oran gadymy taryhynyn bardygyna subhe doretmedi Miladydan onki IX VI asyrlarda Nakhivan gadymy Manna Iskuz we Media dowletlerinin bir bolegi bolupdyr I asyrdan baslap Nakhiwan saheri Kawkaz Albaniyasynyn bir bolegidi Orta asyrlar 654 nji yylda Halyf Osman ibn Affanyn 644 656 dowrunde araplar tarapyndan Nakhiwan yesir alyndy 9 njy asyryn ahyryndan Nahciwan Saji dowletinin bir bolegi bolup X asyryn 30 njy yyllaryna cenli oz dolandyrysynda galdy Seljuk soltany Alp Arslan 1063 1072 hem Nakhiwany basyp aldy we sol yerde yasayys jayy gurdy Nakhivan saheri XII asyryn 30 njy yyllaryndan 70 nji yyllaryn ortalaryna cenli Azerbayjan Atabek welayatynyn paytagtydy 1221 nji yylda Nakhiwan saheri mongollar tarapyndan weyran edildi ilaty talandy we talandy XIII asyryn 30 njy yyllarynda Nakhivan Altyn Orda hataryna gosuldy 1257 nji yylda Hulagu statynyn bir bolegine owruldi 1412 nji yyldan bari Nahciwan saheri Azerbayjanda turk gelip cykysy bolan Karakoyunlu we Agkoyunlu statlarynyn biridi XVI asyrda Nakhivan Safawid dowletinin bir bolegidi Nadir Sah 1747 olenden son Kangar taypasynyn lideri Heydarkulu Han Nadir Sah Aga Gasany Nakhiwandan kowdy ozuni han diyip yglan etdi we Nakhivan hanlygyny esaslandyrdy Hanatyn paytagty Nakhiwan saheri bolupdyr 1828 nji yyldaky Turkmencay sertnamasyna layyklykda Nakhivan car Russiyasyna girizildi Hazirki zaman 1920 nji yylda Nakhivan Azerbayjan SSR in bir bolegi boldy 1924 nji yylyn 9 njy fewralynda Nakhivan MSSR in paytagty boldy GeografiyaSaher Zangezur zynjyrynyn eteginde Nahciwan deryasynyn sag kenarynda takmynan 1000 metr 3300 fut belentlikde yayrady Deryalaryn boyundaky tokay ortuginin azalmagy sebapli suw josmalary we topragyn eroziyasy kopeldi Netijede agac ekmegi howeslendirmek ucin saherde tokay doretmek taslamalary amala asyryldy EdebiyatEncyclopaedia Iranica inl Blankinship Khalid Yahya 1994 The End of the Jihad State The Reign of Hisham Ibn Abd al Malik and the Collapse of the Umayyads State University of New York Press inl Hille Charlotte Mathilde Louise 2010 State Building and Conflict Resolution in the Caucasus BRILL inl Lint Theo van 2018 Nakhchivan The Oxford Dictionary of Late Antiquity ed Oliver Nicholson Oxford University Press inl Rayfield Donald 2013 Edge of Empires A History of Georgia Reaktion Books inl Thomas David Mallett Alexander Roggema Barbara 2010 Christian Muslim Relations A Bibliographical History Volume 2 900 1050 BRILL inl Dasarky baglanysyklarPervaya vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g t 71 Erivanskaya guberniya N A Trojnickij S Peterburg 1904 Skan rus Demoskop Weekly Pervaya vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g Raspredelenie naseleniya po rodnomu yazyku i uezdam Rossijskoj Imperii krome gubernij Evropejskoj Rossii Nahichevan rus Pamyatnaya knizhka Erivanskoj gubernii na 1912 god pod redakciej K A Volchanina izdanie Erivanskogo gubernskogo statisticheskogo komiteta Erivan tipografiya Gubernskogo pravleniya 1892 1914 21 24 sm Redaktor V E Vasilev rus Oficialnyj sajt rus Cesmehttps nakhchivan preslib az az a3 1 html http imp nakhchivan az index php nax van haqq nda h r v rayonlar http virtualnakhchivan az naxcivan seheri