Azərbaycan
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Togrul beg minarasy Reý EýranGysgaça maglumatHüküm sürdi 1037 1063 Ýurdy Seljukly Hökümdarlygy Özünden soň Alp Arslan Aý
Togrul beg
Gysgaça maglumat
Hüküm sürdi 1037-1063
Ýurdy: Seljukly Hökümdarlygy
Özünden soň: Alp Arslan
Aýallary: ,
Lakamy: Rukneddin. Ebu Talyp. Dini ady: Muhammet. Öz ady: Togrul beg.
Doguldy: 990-njy ýyl.
Öldi: 04. 09. 1063.
Dini: Yslam, Sünni
Togrul beg ýa-da Togrül, Tugril, Togrïl beg görnüşinde dürli dillerde ýazylýar. Doly ady: Rukneddin Ebu Talyp Muhammed Togrul beg bin Mikaýyl. (Arapça: طغرل بك; Parsça: طغرل بیک)
Toğrul Beg (990 – 4 sentýabr 1063) ikinji, bolsa ilkinji resmi hökümdarydyr. Togrul beg Uly Ýewraziýa Sähralarynda ýaşaýan Türkmen taýpalaryny bir ýere jemläp, olary gündogar Eýrany eýelemeklige gönükdiripdir. Ol soňra tutuş Eýrany we 1055-de Abbasylaryň paýtagty bolan Bagdady basyp alyp, döretdi. Ýigrimi üç ýyllap (1040-1063) hökümdarlyk etdi. Oguz türkmenleriniň Kynyk boýundan bolan Seljuk begiň agtygydyr. Kakasy - Mikaýyl.
Umumy maglumatlar
Beýik Seljukly hökümdarlygynyň gurujusy we ilkinji soltanydyr. Togrul beg Oguzlaryň Kynyk taýpasyndan bolan Seljuk begiň agtygydyr. Kakasy[Mikaýyl gazy söweşde wepat bolanda, atasy Seljuk begiň terbiýesini aldy. Çagalygy Jent şäherinde geçdi. Gaznalylaryň, Seljuk begiň ogly Arslan beýguny ýesir almagyndan soňra 1025-nji ýylda Seljuklylaryň başyna geçdi. a öýlendi. Seljuklylara täze ýurt gözleýän Togrul begiň serkerdeligindäki Türkmenler Horasana göç etdiler. 1028-1029-njy ýyllar aralygynda jigsi Çagry beg bilen birlikde Merw we Nişapur şäherlerini ele saldy. Buhara we Balh şäherlerine hem ýörüşe ugrady. 1038-nji ýylda Nyşapurda özüni soltan diýip yglan etdi. 1040-njy ýylda Gaznalylar bilen bolan Daňdanakan söweşinde ýeňiş gazandy. Togrul beg Eýranyň uly bölegini eýeläp Seljukly serhetlerini Anadola çenli uzandyrdy. 1055-nji ýylda Bagdat merkezli Abbasy halyfy bolan Kaim Bagdady syga mezhepli Büweýhogullaryndan tämizlemek üçin Bagdatly meşhur alym, fakyh we kazy Mawardiny Togrul begiň ýanyna ugratdy. Mawardiny Halyfyň salamyny Togrul bege ýetirip, halyfyň hem şäheri halas etmek üçin kömek soraýandygyny aýtdy. Togrul beg Abbasy halyflygyny Şygalardan.halas etmek üçin 1055-nji ýylda Bagdada ýörüşe geçdi. Büweýhogullary bilen söweşdi we olary agyr ýeňlişe sezewar eýledi. Yrakdan soň Büweýhogullary hökümdary bolan El-Melikurrahimi ýesir alan Togrul beg bu döwleti gutarnykly syndyrdy. Togrul beg Bagdada girip Abbasy halyflygynyň goraýjylygyny öz üstüne aldy. Soňra Togrul begiň ejebaşga jigsi Ybraýym Ýynal Togrul bege garşy çykdy we birnäçe Türkmenler hem oňa goşuldy. Togrul beg gozgalaňçy ejebaşga jigsi Ybraýym Ýynal we Büweýhogullary goşunlary bilen kynlyk bilen söweşdi. 1058-nji ýyldyň dekabr aýynda 400 suwary bedewi Banu Hilalyň ýolbaşçylygyndaky obalylar bilen 1055-nji ýylda Bagdatdan sürgün edilen Basasyry bilen jemlenişip Bagdady zabt etdiler. Şäherde metjitlerde Kahirdäki Şyga Fatimiler halyfy Müstensiriň adyna hutba okatdylar. 1060-njy ýylda Togrul beg Ybraýym Ýynalyň gozgalaňyny basyp ýatyrdy we Fatimilerden Bagdady gaýdyp aldy. Olary 2-nji sapar Bagdatdan kowdy. Togrul beg Abbasy halyfy Kaimiň Bagdada dolanyp gelmegini habar berdi. Togrul beg halyfanyň gyzy Seýýidi Fatima el-Betula öÿlendi. Halyf Kaim Togrul bege Soltan Ruknuddewle (Diniň diregi) we Malikul-meşrik we magrib (Gündogaryň we günbataryň soltany) lakamlaryny berip ony soltan diýip yglan etdi[1]. Togrul begiň ilkinji hatyny 1060-njy ýylda Jürjanda wepat boldy. Aýalynyň ölümine gynan Togrul beg onuň jesedini ýurduň paýtagty Reý şäherine getirdip ol ýerde jaýlady. Togrul beg 4. 09. 1063-nji ýylda 73 ýaşynda perzentsiz halda Eýranyň Reý şäherinde wepat boldy we ýerine jigsi Çagry begiň uly ogly Alp Arslan geçdi.
Wezirleri
(Juweýni, Kewbany, Salary Buzgan)
(Şaheb Ebu Abdulla Huseýin bin Aly bin Mälik)
Atabegleri
Dogan Awçyoglynyň Türkleriň taryhy kitabynda aýtmagyna görä professor Altan Köýmen «Togrul begiň Kürt, Arap, Eýranly, Deýlemli we ş.m. 26 sany Atabeginiň bolandygyny» aýdypdyr.
Çeşme
[1] Islam: An Illustrated History by Stuart Christopher Munro-Hay, G S P Freeman-Grenville, sayfa 51. ISBN 0-8264-1837-6
Bulardan başga-da şu çeşmelerden hem maglumat alyp bilersiňiz.
Ferishta, History of the Rise of Mohammedan Power in India
adr-al-Dīn osaynī, Abār al-dawla al-saljūqīya,ed. M. Eqbāl, Lahore, 1933, pp. 4–10, 13, 17-18, 22, 26-29.
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Togrul beg hakda maglumat, Togrul beg näme? Togrul beg näme diýmek?
Togrul beg minarasy Rey EyranGysgaca maglumatHukum surdi 1037 1063 Yurdy Seljukly Hokumdarlygy Ozunden son Alp Arslan Ayallary Lakamy Rukneddin Ebu Talyp Dini ady Muhammet Oz ady Togrul beg Doguldy 990 njy yyl Oldi 04 09 1063 Dini Yslam Sunni Togrul beg ya da Togrul Tugril Togril beg gornusinde durli dillerde yazylyar Doly ady Rukneddin Ebu Talyp Muhammed Togrul beg bin Mikayyl Arapca طغرل بك Parsca طغرل بیک Togrul Beg 990 4 sentyabr 1063 ikinji bolsa ilkinji resmi hokumdarydyr Togrul beg Uly Yewraziya Sahralarynda yasayan Turkmen taypalaryny bir yere jemlap olary gundogar Eyrany eyelemeklige gonukdiripdir Ol sonra tutus Eyrany we 1055 de Abbasylaryn paytagty bolan Bagdady basyp alyp doretdi Yigrimi uc yyllap 1040 1063 hokumdarlyk etdi Oguz turkmenlerinin Kynyk boyundan bolan Seljuk begin agtygydyr Kakasy Mikayyl Umumy maglumatlarBeyik Seljukly hokumdarlygynyn gurujusy we ilkinji soltanydyr Togrul beg Oguzlaryn Kynyk taypasyndan bolan Seljuk begin agtygydyr Kakasy Mikayyl gazy sowesde wepat bolanda atasy Seljuk begin terbiyesini aldy Cagalygy Jent saherinde gecdi Gaznalylaryn Seljuk begin ogly Arslan beyguny yesir almagyndan sonra 1025 nji yylda Seljuklylaryn basyna gecdi a oylendi Seljuklylara taze yurt gozleyan Togrul begin serkerdeligindaki Turkmenler Horasana goc etdiler 1028 1029 njy yyllar aralygynda jigsi Cagry beg bilen birlikde Merw we Nisapur saherlerini ele saldy Buhara we Balh saherlerine hem yoruse ugrady 1038 nji yylda Nysapurda ozuni soltan diyip yglan etdi 1040 njy yylda Gaznalylar bilen bolan Dandanakan sowesinde yenis gazandy Togrul beg Eyranyn uly bolegini eyelap Seljukly serhetlerini Anadola cenli uzandyrdy 1055 nji yylda Bagdat merkezli Abbasy halyfy bolan Kaim Bagdady syga mezhepli Buweyhogullaryndan tamizlemek ucin Bagdatly meshur alym fakyh we kazy Mawardiny Togrul begin yanyna ugratdy Mawardiny Halyfyn salamyny Togrul bege yetirip halyfyn hem saheri halas etmek ucin komek sorayandygyny aytdy Togrul beg Abbasy halyflygyny Sygalardan halas etmek ucin 1055 nji yylda Bagdada yoruse gecdi Buweyhogullary bilen sowesdi we olary agyr yenlise sezewar eyledi Yrakdan son Buweyhogullary hokumdary bolan El Melikurrahimi yesir alan Togrul beg bu dowleti gutarnykly syndyrdy Togrul beg Bagdada girip Abbasy halyflygynyn gorayjylygyny oz ustune aldy Sonra Togrul begin ejebasga jigsi Ybrayym Yynal Togrul bege garsy cykdy we birnace Turkmenler hem ona gosuldy Togrul beg gozgalancy ejebasga jigsi Ybrayym Yynal we Buweyhogullary gosunlary bilen kynlyk bilen sowesdi 1058 nji yyldyn dekabr ayynda 400 suwary bedewi Banu Hilalyn yolbascylygyndaky obalylar bilen 1055 nji yylda Bagdatdan surgun edilen Basasyry bilen jemlenisip Bagdady zabt etdiler Saherde metjitlerde Kahirdaki Syga Fatimiler halyfy Mustensirin adyna hutba okatdylar 1060 njy yylda Togrul beg Ybrayym Yynalyn gozgalanyny basyp yatyrdy we Fatimilerden Bagdady gaydyp aldy Olary 2 nji sapar Bagdatdan kowdy Togrul beg Abbasy halyfy Kaimin Bagdada dolanyp gelmegini habar berdi Togrul beg halyfanyn gyzy Seyyidi Fatima el Betula oylendi Halyf Kaim Togrul bege Soltan Ruknuddewle Dinin diregi we Malikul mesrik we magrib Gundogaryn we gunbataryn soltany lakamlaryny berip ony soltan diyip yglan etdi 1 Togrul begin ilkinji hatyny 1060 njy yylda Jurjanda wepat boldy Ayalynyn olumine gynan Togrul beg onun jesedini yurdun paytagty Rey saherine getirdip ol yerde jaylady Togrul beg 4 09 1063 nji yylda 73 yasynda perzentsiz halda Eyranyn Rey saherinde wepat boldy we yerine jigsi Cagry begin uly ogly Alp Arslan gecdi Wezirleri Juweyni Kewbany Salary Buzgan Saheb Ebu Abdulla Huseyin bin Aly bin Malik AtabegleriDogan Awcyoglynyn Turklerin taryhy kitabynda aytmagyna gora professor Altan Koymen Togrul begin Kurt Arap Eyranly Deylemli we s m 26 sany Atabeginin bolandygyny aydypdyr Cesme 1 Islam An Illustrated History by Stuart Christopher Munro Hay G S P Freeman Grenville sayfa 51 ISBN 0 8264 1837 6 Bulardan basga da su cesmelerden hem maglumat alyp bilersiniz Ferishta History of the Rise of Mohammedan Power in India adr al Din osayni Abar al dawla al saljuqiya ed M Eqbal Lahore 1933 pp 4 10 13 17 18 22 26 29