Azərbaycan
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Bu makalada hiç bir maglumat hakynda ýok Bu makalada üpjün edilen maglumatlar hakynda salgylanma görkezilmändir Bu maglu
Gazagystan
Bu makalada hiç bir maglumat hakynda ýok. |
Gazagystan (: Қазақстан, Qazaqstan) — Merkezi Aziýada ýerleşýän döwlet. Onuň umumy meýdany 2.717.300 inedördül kilometre barabardyr. Döwlet dili – gazak dili. Prezidenti – . Hökümet başlygy – . Ilaty – 16 milliondan gowrak adam. Paýtagty – Astana.
| | |||||
| Paýtagt | Astana | ||||
| Prezident | Kasym-Jomart Tokaýew | ||||
| Dil | Gazak dili | ||||
| 2,724,900 km² | |||||
| Ilaty – ilat/km² | 18,690,115 6,42/km² | ||||
| Pul | Tenge (KZT) | ||||
| Wagt | +5, +6 | ||||
| +7 | |||||
| .kz | |||||
Gazagystan tutýan meýdany boýunça dünýäde dokuzynjy orunda durýar. Gazagystan Türkmenistan, Russiýa Federasiýasy, Özbegistan, Gyrgyzystan we Hytaý Halk Respublikasy bilen araçäkleşýär. Şeýle hem ýurduň günorta-günbataryny Hazar deňzi, günortasyny bolsa ýuwýar. Iri şäherleri: Astana, Almaty, Garaganda, Çimkent, , , Aktau we ş.m.
1991-nji ýylda garaşsyzlygyny gazanan Gazagystanda , , , we uranyň baý gorlary bar. Gazagystan tebigy baýlyklary we geografiki ýerleşişi babatda uly ähmiýete eýe ýurt. Gazagystan ykdysady taýdan çalt depginler bilen ösýär. Häzir Gazagystanda orta hasap bilen 3 müňe golaý daşary ýurt kompaniýasy iş alyp barýar. Häzirki döwre çenli ýurtda özleşdirilen daşary ýurt maýa goýumlarynyň umumy bahasy 8 milliard dollara barabar boldy. Bu görkeziji garaşsyzlygyny gazananyna bary-ýogy 18 ýyl dolan ýaş döwlet üçin uly üstünlik hasaplanýar.
Gazagystanda işleýän ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň kompaniýalary nebitgaz we dag magdany senagatynda işleýär. kompaniýalary bolsa , , , we hyzmat sektorynda iş alyp barýarlar. Türk gurluşyk kompaniýalary Gazagystanda alyp barýan gurluşyk taslamalarynyň umumy bahasy 2 milliard dollardan geçýär.
Döwlet dili: Ýurduň laýyklykda, ýurduň döwlet dili gazak dilidir. Ýurtda rus dili hem giňden ulanylýar. Ýurduň ilatynyň agramly bölegi şäherde ýaşaýar. Şäherleri we olaryň ilatynyň sany: Almaty (Gazagystanyň öňki paýtagty, 1,3 million ilaty bar.) Garaganda (600 müň), Çimkent (400 müň), Pawlodar (350 müň), (350 müň), Semipalatinsk (330 müň), Taraz (, 310 müň) we beýlekiler.
Döwlet gurluşy
Gazagystan – prezident respublikasydyr. Häzirki konstitusiýa 1995-nji ýylyň 30-njy awgustynda kabul edildi we 1998-nji ýylda oňa birnäçe üýtgetmeler girizildi. Döwlet baştutany – prezident. Ol ýurduň içeri we daşary syýasatynyň esasy ugurlaryny kesgitleýär, ýurduň hökümetiniň ähli organlarynyň işine gözegçilik edýär. Mundan başga-da, ýurduň prezidentiniň köp ygtyýarlyklary bar. Ýurduň ýokary kanun çykaryjy organy – parlament. Ol iki palatadan: Senat we Mejlisden durýar. Senatyň ygtyýarlyk möhleti 6 ýyl. Onuň düzüminiň ýarysy her 3 ýyldan täzeden saýlanýar. Senatyň düzüminde 47 deputat bar. Olaryň 7-si prezident tarapyndan saýlanýar. Mejlisiň düzüminde bolsa 77 deputat bar. Olar ählihalk saýlawlary esasynda 5 ýyllyk möhlete saýlanylýar. Gazagystanyň parlamenti konstitusiýa üýtgetmeler girizýär (prezidentiň teklibi boýunça), döwlet büjetini, hökümetiň hasabatyny we maksatnamasyny tassyklaýar, kanun kabul edýär, halkara ylalaşyklaryny tassyklaýar. Ýurduň ýerine ýetiriji häkimiýeti – premýer-ministriň ýolbaşçylygyndaky hökümet alyp barýar.
Daşary syýasaty
Gazagystan Birleşen Milletler Guramasynyň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň, Ýewropa Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, NATO-nyň „Parahatçylyk üçin hyzmatdaşlyk“ maksatnamasynyň, Bütindünýä Söwda Guramasynyň agzasydyr. Şeýle hem Gazagystan Nebiti eksportirleýän ýurtlaryň guramasyna (OPEK) synçy hökmünde gatnaşýar.
Ykdysadyýeti
Gazagystanyň ykdysadyýeti çalt depginlerde ösýär. Ýurduň halk hojalygynda dag magdany senagaty öňdäki orunda durýar. Oba hojalygynyň ösdürilmegine hem uly ähmiýet berilýär. Gazagystan ykdysady taýdan bäş bölege bölünýär. Ýurduň demirgazyk böleginde däne hojalygy, daş kömri we demir magdanlarynyň çykarylmagy, maşyngurluşyk, nebit önümleriniň önümçiligi we energetika pudagy has ösen. Gündogar böleginde reňkli metallurgiýa, energetika, maşyngurluşyk we tokaý hojalygynda ösüş gazanyldy. Gazagystanyň günbatary iri nebitgaz çykarylýan sebit hasaplanýar. Ýurduň merkezi bölegindäki halk hojalygynyň esasy pudaklary – gara we reňkli metallurgiýa, maşyngurluşyk we maldarçylyk. Gazagystanyň günortasynda pagta, şaly, bugdaý, dürli bakja we gök önümler, miweli agaçlar, üzüm ýetişdirilýär. Günorta böleginde ýeňil we azyk senagaty hem-de balyk hojalygy ösendir.
Salgylanmalar
| Wikimedia Commonsda Gazagystan bilen bagly medýa faýllary tapyp bilersiňiz. |
| Türk döwletler: Azerbaýjan • Gazagystan • Gyrgyzystan • Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy • Özbegistan • Türkiýe • Türkmenistan | |
| Awtonom Türk Döwletler: Altaý Respublikasy | | Başgyrdystan | Çuwaşystan | Dagystan | Gündogar Türkistan | | Gagauzystan | | Garagalpagystan | | | Krym Awtonom Respublikasy | Nahçywan | Tatarystan | Tuwa Respublikasy | | |
| Bu geografiýa makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz. |
| Bu makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz. |
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Gazagystan hakda maglumat, Gazagystan näme? Gazagystan näme diýmek?
Bu makalada hic bir maglumat hakynda yok Bu makalada upjun edilen maglumatlar hakynda salgylanma gorkezilmandir Bu maglumatlaryn ygtybarlylygy belli dal Bu mowzuga degisli ygtybarly cesme bilyan bolsanyz makalany uytgetmek hem de osdurmek arkaly salgylanma upjun etmek bilen okyjylara yardam berip bilersiniz Degisli yorgunli salgylanmalar gorkezilenden sonra bu duydurysy ocurmegi unutman Gazagystan Қazakstan Qazaqstan Merkezi Aziyada yerlesyan dowlet Onun umumy meydany 2 717 300 inedordul kilometre barabardyr Dowlet dili gazak dili Prezidenti Hokumet baslygy Ilaty 16 milliondan gowrak adam Paytagty Astana Қazakstan Respublikasy Gazagystan Respublikasy Paytagt Astana Prezident Kasym Jomart Tokayew Dil Gazak dili 2 724 900 km Ilaty ilat km 18 690 115 6 42 km Pul Tenge KZT Wagt 5 6 7 kz Gazagystan tutyan meydany boyunca dunyade dokuzynjy orunda duryar Gazagystan Turkmenistan Russiya Federasiyasy Ozbegistan Gyrgyzystan we Hytay Halk Respublikasy bilen aracaklesyar Seyle hem yurdun gunorta gunbataryny Hazar denzi gunortasyny bolsa yuwyar Iri saherleri Astana Almaty Garaganda Cimkent Aktau we s m 1991 nji yylda garassyzlygyny gazanan Gazagystanda we uranyn bay gorlary bar Gazagystan tebigy baylyklary we geografiki yerlesisi babatda uly ahmiyete eye yurt Gazagystan ykdysady taydan calt depginler bilen osyar Hazir Gazagystanda orta hasap bilen 3 mune golay dasary yurt kompaniyasy is alyp baryar Hazirki dowre cenli yurtda ozlesdirilen dasary yurt maya goyumlarynyn umumy bahasy 8 milliard dollara barabar boldy Bu gorkeziji garassyzlygyny gazananyna bary yogy 18 yyl dolan yas dowlet ucin uly ustunlik hasaplanyar Gazagystanda isleyan ABS nyn we Beyik Britaniyanyn kompaniyalary nebitgaz we dag magdany senagatynda isleyar kompaniyalary bolsa we hyzmat sektorynda is alyp baryarlar Turk gurlusyk kompaniyalary Gazagystanda alyp baryan gurlusyk taslamalarynyn umumy bahasy 2 milliard dollardan gecyar Dowlet dili Yurdun layyklykda yurdun dowlet dili gazak dilidir Yurtda rus dili hem ginden ulanylyar Yurdun ilatynyn agramly bolegi saherde yasayar Saherleri we olaryn ilatynyn sany Almaty Gazagystanyn onki paytagty 1 3 million ilaty bar Garaganda 600 mun Cimkent 400 mun Pawlodar 350 mun 350 mun Semipalatinsk 330 mun Taraz 310 mun we beylekiler Dowlet gurlusyGazagystan prezident respublikasydyr Hazirki konstitusiya 1995 nji yylyn 30 njy awgustynda kabul edildi we 1998 nji yylda ona birnace uytgetmeler girizildi Dowlet bastutany prezident Ol yurdun iceri we dasary syyasatynyn esasy ugurlaryny kesgitleyar yurdun hokumetinin ahli organlarynyn isine gozegcilik edyar Mundan basga da yurdun prezidentinin kop ygtyyarlyklary bar Yurdun yokary kanun cykaryjy organy parlament Ol iki palatadan Senat we Mejlisden duryar Senatyn ygtyyarlyk mohleti 6 yyl Onun duzuminin yarysy her 3 yyldan tazeden saylanyar Senatyn duzuminde 47 deputat bar Olaryn 7 si prezident tarapyndan saylanyar Mejlisin duzuminde bolsa 77 deputat bar Olar ahlihalk saylawlary esasynda 5 yyllyk mohlete saylanylyar Gazagystanyn parlamenti konstitusiya uytgetmeler girizyar prezidentin teklibi boyunca dowlet bujetini hokumetin hasabatyny we maksatnamasyny tassyklayar kanun kabul edyar halkara ylalasyklaryny tassyklayar Yurdun yerine yetiriji hakimiyeti premyer ministrin yolbascylygyndaky hokumet alyp baryar Dasary syyasatyGazagystan Birlesen Milletler Guramasynyn Garassyz Dowletlerin Arkalasygynyn Yewropa Howpsuzlyk we Hyzmatdaslyk Guramasynyn NATO nyn Parahatcylyk ucin hyzmatdaslyk maksatnamasynyn Butindunya Sowda Guramasynyn agzasydyr Seyle hem Gazagystan Nebiti eksportirleyan yurtlaryn guramasyna OPEK syncy hokmunde gatnasyar YkdysadyyetiGazagystanyn ykdysadyyeti calt depginlerde osyar Yurdun halk hojalygynda dag magdany senagaty ondaki orunda duryar Oba hojalygynyn osdurilmegine hem uly ahmiyet berilyar Gazagystan ykdysady taydan bas bolege bolunyar Yurdun demirgazyk boleginde dane hojalygy das komri we demir magdanlarynyn cykarylmagy masyngurlusyk nebit onumlerinin onumciligi we energetika pudagy has osen Gundogar boleginde renkli metallurgiya energetika masyngurlusyk we tokay hojalygynda osus gazanyldy Gazagystanyn gunbatary iri nebitgaz cykarylyan sebit hasaplanyar Yurdun merkezi bolegindaki halk hojalygynyn esasy pudaklary gara we renkli metallurgiya masyngurlusyk we maldarcylyk Gazagystanyn gunortasynda pagta saly bugday durli bakja we gok onumler miweli agaclar uzum yetisdirilyar Gunorta boleginde yenil we azyk senagaty hem de balyk hojalygy osendir SalgylanmalarWikimedia Commonsda Gazagystan bilen bagly medya fayllary tapyp bilersiniz we Turk dowletler Azerbayjan Gazagystan Gyrgyzystan Demirgazyk Kipr Turk Respublikasy Ozbegistan Turkiye Turkmenistan Awtonom Turk Dowletler Altay Respublikasy Basgyrdystan Cuwasystan Dagystan Gundogar Turkistan Gagauzystan Garagalpagystan Krym Awtonom Respublikasy Nahcywan Tatarystan Tuwa Respublikasy Bu geografiya makala ownuk makaladyr Ony uytgetmek hem de osdurmek arkaly Wikipediya komek edip bilersiniz Bu makala ownuk makaladyr Ony uytgetmek hem de osdurmek arkaly Wikipediya komek edip bilersiniz