Azərbaycan
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
O zbekiston Respublikasi Özbegistan Respublikasy Özbegistanyň baýdagy Paýtagt Daşkent Prezident Şawkat Mirziýoýew Abdull
Özbegistan
| |||||
| Paýtagt | Daşkent | ||||
| Prezident | Şawkat Mirziýoýew | ||||
| Abdulla Aripow | |||||
| Dil | Özbek dili | ||||
| Özbegistanyň gimni | |||||
| 448,978 | |||||
| Ilat – ilat/km² | 37,535,605 | ||||
| Taryh | 1428-1471 1500-1920 1918-1924 | ||||
| Pul | Özbegistan somy | ||||
| Wagt | +5 | ||||
| 998 | |||||
| .uz | |||||
Özbegistan Merkezi Aziýanyň merkezi we demirgazyk-günbatar böleginde ýerleşýän döwletdir. Ol gündogarda Gyrgyzystan we Täjigistan, günortada Owganystan, günorta-günbatarda Türkmenistan we demirgazykda Gazagystan bilen serhetleşýär.
Ýurduň umumy tutýan meýdany 447,9 müň inedördül kilometre barabar. Onun 425,4 müň inedördül kilometrini guryýer, 22 müň inedördül kilometrini bolsa suw tutýar. Özbegistanyň guryýer serhediniň umumy uzynlygy 6221 kilometr bolup, Owganystan bilen 137 kilometre, Gazagystan bilen 2203 kilometre, Gyrgyzystan bilen 1099 kilometre, Täjigistan bilen 1161 kilometre we Türkmenistan bilen 1621 kilometre barabar serhedi bar.
Ýurduň agramly bölegini düzlükler (bäşden dört bölegini) tutýar. Olaryň iň ulusyna diýilýär. Ýurduň guňdögar we demirgazyk-gündogaryny Týan-Şan we Pamir daglarynyň şahasy tutýar. Şol ýerde-de ýurduň iň beýik dag gerşi (4643 metr) ýerleşýär. Ýurduň merkezinde bolsa dünýäniň iň uly çöllerinin biri bolan ýaýlyp ýatyr.
Özbegistan gazylyp alynýan tebigy baýlyklara-da baý. Ýurtda tebigy gazyň, daş kömrüniň, altyn, wolfram, nebitiň we beýleki magdanlaryň gory bar. Ýurduň çäginden Amyderýa we akyp geçýär. Şeýle hem Özbegistanda birnäçe emeli köller bar. Olaryň biri Çardarin suw howdanydyr.
Döwlet gurluşy
1992-nji ýylyň dekabr aýynyň 8-indäki Konstitusiýa laýyklykda, Özbegistan prezident Respublikasydyr. Döwlet baştutany - prezident. Prezident ählihalk saýlawlary esasynda saýlanýar. Ozal Prezident bäş ýyllyga saýlanýan bolsa, 2002-nji ýylda Konstitusiýa üýtgetmeler girizilip, prezidentlik möhleti 7 ýyla çykaryldy. Prezident giň ygtyýarlyklardan peýdalanýar. Ol diňe bir Konstitusiýanyň we kanunlaryň goraglygynyň kepili bolmak bilen çäklenmän, eýsem-de bolsa, hökümet başlygyny, hökümetiň agzalaryny, baş prokurory we onun orunbasaryny (mejlisiň tassyklamagy boýunça) we beýlekileri wezipä belleýär.
Prezident Yslam Karimow 1990-njy ýyldan bäri ýurduň baştutany bolup gelýär. Ýokary kanun çykaryjy organy - parlament - Oliý Majlis. Özbegistan hökümeti – Ministrler kabineti. Prezident tarapyndan bellenýär
Ýerli häkimiýet organlary
Özbegistan administratiw taýdan 12 welaýata, Garagalpagystan awtonom respublikasyna we paýtagt şäher Daşkende bölünýär. Ýerli häkimiýeti häkimler dolandyrýar. Olary Prezident belleýär we ýerli saýlaw organlary tarapyndan tassyklanýar. Garagalpagystanda özüniň ministrler geňeşi bar.
Ilaty
Özbegistanda 37 million 543 müň adam ýaşaýar . Ilatyň 80 göterimini özbekler tutýar. Şeýle hem ýurtda 100-den gowrak milletden adam ýaşaýar. Ýylda ilat sany 1,67 göterim artýar. Özbegistanda dogluş derejesi 2005-nji ýylda 1000 adama 26,22 adam boldy. Orta ýaş dowamlylygy - 64,19 ýyl.4% te türkmenler orun alyar
Döwlet dili
Döwlet dili - özbek dili. Ýurduň ilatynyň 74 göterimi özbek dilinde gürleýär. Şäherlerde rus dili ýaýrandyr, şäher ilatynyň 14 göterimi rus dilinde gürleşýär. Konstitusiýa laýyklykda, Özbegistan dünýewi döwlet hasaplanýar. Ilatyň 88 göterimi yslam dinine, 9 göterimi bolsa hristian dinine uýýar.
Şäherleri
Ilatyň 42 göterimi şäherlerde ýaşaýar. Iň iri şäheri - Daşkent. Ýurduň paýtagtynda 3,1 million adam ýaşaýar . Rus ilatynyň ýarysyndan gowragy Daşkentde ýaşaýar we şäheriň ilatynyň 30 göterimini tutýar. 1966-njy ýylda şäherde ýer titräp, uly zyýana goýdy. Daşkent gysga wagtyň içinde täzeden dikeldildi. Daşkentde respublikanyň senagat kärhanalarynyň agramly bölegi ýerleşýär. Şonuň üçinem şäher ýurduň ykdysady, bilim we medeniýet merkezi hasaplanýar.
Samarkand ýurtda ululygy boýunça ikinjişäher. Samarkand - 1930-njy ýyla çenli Özbegistan SSR-niň paýtagty bolup, häzirem özüniň arhitektura ýadygärlikleri bilen meşhurdyr. hem birnäçe uly şäherleri bar: Namangan, Andijan, Fergana, . Şeýle hem ýurduň iri şäherleriniň arasynda Buharany hem agzaman geçmek bolmaz. Bu gadymy şäher uzak ýyllaryň dowamynda özbek halkynyň iri syýasy we medeniýet şäheri bolýar. Nöküs şäheri Garagalpak awtonom respublikasynyň paýtagtydyr.
Ykdysadyýeti
Özbegistan industrial-agrar ýurt hasaplanýar. Ýurduň halk hojalygynyň esasy pudaklary - dag magdany, ýeňil we azyk senagaty we maşyngurluşyk. Oba hojalygynda ekerançylyga uly üns berilýär. Özbegistan Respublikasynyň 2008-nji ýylyň 9 aýynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen maslahatda ýurduň ykdysadyýeti geçen ýyl sazlaşykly ösdi. Dokuz aýyň jemleri boýunça jemi içerki önüminiň ösüş depgini 9,4 göterime deň boldy. Senagat önümçiliginde 12,4 göterim, hojalyk harytlarynda 18.4 göterim, gurluşyk işlerinde 8.4 göterim, oba hojalygynda 4.1 göterim ösüş gazanyldy.
Ýurduň daşary söwdasyndaky we eksportundaky oňyn ösüş depginleri milli ykdysadyýetiň ösüşine saldamly goşant goşdy. Daşary söwda dolanyşygy 40,9 göterim, eksport bolsa 62,9 göterim ösdi. Özbegistanda kiçi telekeçiligiň ösdürilmegi üçin hem amatly mümkinçilikler döredilýär. Telekeçileriň öz işlerini sazlaşykly alyp barmagy üçin salgyt babatda käbir ýeňillikler döredilýär. 9 aýyň dowamynda 284 önümçilik desgasy ulanmaga berildi. Olaryň 112-si azyk, 39-sy ýeňil we dokma, 61-si gurluşyk, 8-si himiýa we nebit-himiýa, 5-si maşyngurluşyk, 8-si farmasewtika, 39-sy oba we tokaý hojalygy pudagyna degişli. Galan 12-si bolsa beýleki pudaklar boýunça amala aşyryldy.
2008-nji ýylda welaýatynda ýyllyk kuwwaty 3,5 milliard kub metre barabar bolan gaz gysyjy kompressor stansiýasy gurlup ulanmaga tabşyryldy. Şeýle hem ýurtda 2008-nji ýylda 100,5 müň orunlyk 149 sany kollej, 13,8 müň orunlyk 22 sany liseý guruldy. Şol bir wagtyň özünde 210,2 müň orunlyk 634 mekdepde düýpli abatlaýyş işleri geçirildi. 184 sany çagalar sport toplumy, 20 oba lukman öýleri we 6083,4 müň inedördül kilometr ýaşaýyş jaýlary guruldy.
Geçen ýylyň tomsunda ýurduň ähli ýerinde 821 çagalar sagaldyş merkezleri ulanmaga taýýar edildi. Olarda 252034 çaga dynç aldy. Malim bolşy ýaly, 2008-nji ýyl ýurtda „Yaşlar ýyly" diýlip yglan edilipdi. Şonuň üçin 1103,2 milliard sum pul goýberildi. 240 müňden gowrak ýokary we orta hünärment mekdeplerini tamamlan ýaşlar iş orunlary bilen üpjün edildi.
Özbegistanda ýaşlara maddy taýdan kömek berilýär. Işe ýerlemek gaznasyndan 1,5 müň adama 2045 million sum möçberinde äz möçberli karzlar berildi. Şeýle hem ýurduň banklary ýaş telekeçilere yzygiderli pul kömeklerini berip dur. Ýaş çatynjalary jaý bilen üpjün etmek maksady bilen jemi 45,9 milliard sum karz berildi. Oba yerlerinde 1200 ýaş mugallym maşgalalara jaý gurmak üçin ýer bölünip berildi. Dünýäniň köp ýurtlaryny gurşap alan maliýe-ykdysady krizise garamazdan, ýurduň ykdysadyýetiniň sazlaşykly ösüşini gazanmak maksady üçin dürli çäreler durmuşa geçirilýär.
Ýurduň gözel ýerleri
- Daşkent: Özbegistanyň paýtagty. Daşkent ýurduň gadymy şäherleriniň biri hasaplanýar. Bizin eýýamymyzdan öň, II asyrlarda gündogaryň ýazuw çeşmelerinde Daşkent barada maglumatlar bar eken. Häzir Daşkent ýurduň iri megapolisi bolup, onda 2,5 million adam ýaşaýar. 1966-njy ýyldaky güýçli ýertitremesinden soň, şäher täzeden guruldy we ýurduň iň owadan we ajaýyp şäheriniň birine öwrüldi. Şäherde daşary ýurtly syýahatçylar üçin hem görmäge köp gözel ýerler bar.
- : Özbegistan Respublikasynyň baş meýdanydyr. Ol özbek halkynyň garaşsyzlyk nyşany hasaplanýar. Bu ýerde ýurduň Ministrler Kabinetiniň we Senatyň binasy ýerleşýär.
Meydanda garaşsyzlygy alamatlandyrýan ýadygärlik bar.
- Samarkand: "Dünýäniň iň gadymy şäherleriniň biri hasaplanýar. Rim bilen ýaşdaş, gadymy oazisi bolmak bilen beýik paýtagty. Ol Özbegistanyň günorta-gündogarynda jülgesinde ýerleşýär.
- : XV asyrlarda Samarkandyň hökümdary gündogaryň iň iri obserwatoriýasyny gurýar. Bu obserwatoriýa arkaly asman giňişligi barada möhüm maglumatlar alnypdyr.
- : Samarkanddaky Bibi hanym metjidi Gündogardaky iň iri metjitlerin biri. Teýmirleň bu metjidi owadan aýaly Bibi hanymyň hormatyna gurdurýar.
- : Şahy-Zinda aramgähi köp sanly mawzoleýlerden durýar. Ol ýerde Samarkandyň belli-belli adamlary, patyşalary jaýlanypdyr.
- Buhara: Buhara Gündogaryň iň gadymy şäherleriniň biridir. Ol Gyzylgumuň oazisinde ýerleşýär. Bizin eýýamymyzdan öňki III asyrlardaky hytaý çeşmelerinde Buharanyň uly we ösen şäherdigi barada maglumatlara duş gelmek bolýar. IX asyrda Buhara merkezi bolýar. Buharada şahyrlar Ferdöwsi bilen ýaşap geçipdir.
- Hywa: Dünýäniň gadymy şäherleriniň biri. Hywa XVI-XVIII asyrlarda gülläp ösýär. Şol döwürlerde ol Hywa hanlygynyň paýtagty bolýar.
Türkmenistan-Özbegistan: giň möçberli hyzmatdaşlyga tarap Türkmenistan bilen Özbegistanyň arasyndaky söwda gatnaşyklary yzygiderli ösdürilýär. 2008-nji ýylda iki ýurduň arasyndaky söwda dolanyşygy 132,3 million dollara barabar boldy. Bu görkezijide 2007-nji ýyla garanyňda 38 göterim ösüş gazanyldy. Iki ýurduň arasyndaky gumanitar gatnaşyklar hem ösdürilýär. Ýurtlaryň medeniyet we sungat işgärleri Türkmenistan we Özbegistanda geçirilýän festiwallardyr sergilere yzygiderli gatnaşýarlar.
Medeniýet
Özbek milli däp-dessurlary we gymmatlyklary - etnik we ahlak gadymy döwürlerden bäri maşgalany dargamakdan we bölünmekden, ýaşuly nesliň hormatyndan, hormatyndan we mertebesinden, daşary ýurtlulara myhmansöýerlikden gorap gelýär.
Oňa gadymy , , çarwa , we ruslar goşant goşupdyrlar. Köpmilletli Özbegistanyň däpleri , , surat, , dil, aşhana we geýimlerde öz beýanyny tapdy. Özbek medeniýeti Merkezi Aziýa medeniýetleriniň , emma Özbegistanyň her sebitiniň milli eşiklerde we ýerli şiwelerde has aýdyň beýan edilýän özboluşly nuanslary bar.
ESUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň ýerleri
Özbegistanda Bütindünýä mirasynyň sanawynda bäş medeni we iki tebigy ýer bar. Medeni ýerler:
- (Hywa), 1990-njy ýylda goşuldy
- Buharanyň taryhy merkezi, 1993-nji ýylda goşuldy
- , 2000-nji ýylda goşuldy
- Samarkand - Medeniýetleriň çatrygy, 2001-nji ýylda goşuldy
- Beýik Ýüpek ýoly , 2023-nji ýylda goşuldy
Tebigy ýerler:
- , 2016-njy ýylda goşuldy
- 2023-nji ýylda goşulan sowuk gyş çölleri
Administratiw Gurluşy
| Bölekler | ISO 3166-2 | Merkezi | Meýdany (km²) | Ilaty (2005) | Ilat dykyzlygy | No |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Daşkent şäheri | UZ-TK | — | 327 | 3,112,800 | 8652 | 1 |
| Andijan welaýaty | UZ-AN | Andijan | 4,303 | 3,394,448 | 689 | 2 |
| UZ-BU | Buhara | 41,937 | 2,082,778 | 44 | 3 | |
| UZ-TO | 15,258 | 3,051,895 | 159 | 12 | ||
| UZ-FA | Fergana | 7,005 | 4,144,730 | 509 | 4 | |
| UZ-XO | 6,464 | 2,032,512 | 275 | 13 | ||
| Jyzzah welaýaty | UZ-JI | Jyzzah | 21,179 | 1,544,303 | 61 | 5 |
| UZ-QA | 28,568 | 3,656,017 | 108 | 8 | ||
| UZ-NG | Namangan | 7,181 | 3,144,800 | 369 | 6 | |
| UZ-NW | 109,375 | 1,094,850 | 9 | 7 | ||
| UZ-SA | Samarkand | 16,773 | 4,315,390 | 218 | 9 | |
| UZ-SU | Termez | 20,099 | 2,959,823 | 123 | 11 | |
| UZ-SI | 4,276 | 930,843 | 188 | 10 | ||
| Garagalpagystan awtonom respublikasy | UZ-QR | Nökis | 161,358 | 2,029,700 | 11 | 14 |
Kaynag
- "Uzbekistan country profile".
- "Demographic situation in the Republic of Uzbekistan - 9/11/2024". Statistics Agency of Uzbekistan. Archived from the original on 2 December 2020. Retrieved 9 May 2024.
- "Özbegistanyň ilaty 2024".
- "Daşkendiň ilaty".
- "Uzbek". UNESCO. Retrieved 20 July 2017.
- "Daşkent şäheriniň ilaty".
| Türk döwletler: Azerbaýjan • Gazagystan • Gyrgyzystan • Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy • Özbegistan • Türkiýe • Türkmenistan | |
| Awtonom Türk Döwletler: Altaý Respublikasy | | Başgyrdystan | Çuwaşystan | Dagystan | Gündogar Türkistan | | Gagauzystan | | Garagalpagystan | | | Krym Awtonom Respublikasy | Nahçywan | Tatarystan | Tuwa Respublikasy | | |
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Özbegistan hakda maglumat, Özbegistan näme? Özbegistan näme diýmek?
O zbekiston Respublikasi Ozbegistan Respublikasy Ozbegistanyn baydagy Paytagt Daskent Prezident Sawkat Mirziyoyew Abdulla Aripow Dil Ozbek dili Ozbegistanyn gimni 448 978 Ilat ilat km 37 535 605 Taryh 1428 1471 1500 1920 1918 1924 Turkustan Awtonom Sowet Sosialistik Respublikasy 1924 1991 Ozbegistan Sowet Sosialistik Respublikasy 1 sentyabr 1991 Ozbegistan Respublikasy Pul Ozbegistan somy Wagt 5 998 uz Ozbegistan Merkezi Aziyanyn merkezi we demirgazyk gunbatar boleginde yerlesyan dowletdir Ol gundogarda Gyrgyzystan we Tajigistan gunortada Owganystan gunorta gunbatarda Turkmenistan we demirgazykda Gazagystan bilen serhetlesyar Yurdun umumy tutyan meydany 447 9 mun inedordul kilometre barabar Onun 425 4 mun inedordul kilometrini guryyer 22 mun inedordul kilometrini bolsa suw tutyar Ozbegistanyn guryyer serhedinin umumy uzynlygy 6221 kilometr bolup Owganystan bilen 137 kilometre Gazagystan bilen 2203 kilometre Gyrgyzystan bilen 1099 kilometre Tajigistan bilen 1161 kilometre we Turkmenistan bilen 1621 kilometre barabar serhedi bar Yurdun agramly bolegini duzlukler basden dort bolegini tutyar Olaryn in ulusyna diyilyar Yurdun gundogar we demirgazyk gundogaryny Tyan San we Pamir daglarynyn sahasy tutyar Sol yerde de yurdun in beyik dag gersi 4643 metr yerlesyar Yurdun merkezinde bolsa dunyanin in uly collerinin biri bolan yaylyp yatyr Ozbegistan gazylyp alynyan tebigy baylyklara da bay Yurtda tebigy gazyn das komrunin altyn wolfram nebitin we beyleki magdanlaryn gory bar Yurdun caginden Amyderya we akyp gecyar Seyle hem Ozbegistanda birnace emeli koller bar Olaryn biri Cardarin suw howdanydyr Dowlet gurlusy1992 nji yylyn dekabr ayynyn 8 indaki Konstitusiya layyklykda Ozbegistan prezident Respublikasydyr Dowlet bastutany prezident Prezident ahlihalk saylawlary esasynda saylanyar Ozal Prezident bas yyllyga saylanyan bolsa 2002 nji yylda Konstitusiya uytgetmeler girizilip prezidentlik mohleti 7 yyla cykaryldy Prezident gin ygtyyarlyklardan peydalanyar Ol dine bir Konstitusiyanyn we kanunlaryn goraglygynyn kepili bolmak bilen caklenman eysem de bolsa hokumet baslygyny hokumetin agzalaryny bas prokurory we onun orunbasaryny mejlisin tassyklamagy boyunca we beylekileri wezipa belleyar Prezident Yslam Karimow 1990 njy yyldan bari yurdun bastutany bolup gelyar Yokary kanun cykaryjy organy parlament Oliy Majlis Ozbegistan hokumeti Ministrler kabineti Prezident tarapyndan bellenyarYerli hakimiyet organlaryOzbegistan administratiw taydan 12 welayata Garagalpagystan awtonom respublikasyna we paytagt saher Daskende bolunyar Yerli hakimiyeti hakimler dolandyryar Olary Prezident belleyar we yerli saylaw organlary tarapyndan tassyklanyar Garagalpagystanda ozunin ministrler genesi bar IlatyOzbegistanda 37 million 543 mun adam yasayar Ilatyn 80 goterimini ozbekler tutyar Seyle hem yurtda 100 den gowrak milletden adam yasayar Yylda ilat sany 1 67 goterim artyar Ozbegistanda doglus derejesi 2005 nji yylda 1000 adama 26 22 adam boldy Orta yas dowamlylygy 64 19 yyl 4 te turkmenler orun alyarDowlet diliDowlet dili ozbek dili Yurdun ilatynyn 74 goterimi ozbek dilinde gurleyar Saherlerde rus dili yayrandyr saher ilatynyn 14 goterimi rus dilinde gurlesyar Konstitusiya layyklykda Ozbegistan dunyewi dowlet hasaplanyar Ilatyn 88 goterimi yslam dinine 9 goterimi bolsa hristian dinine uyyar SaherleriIlatyn 42 goterimi saherlerde yasayar In iri saheri Daskent Yurdun paytagtynda 3 1 million adam yasayar Rus ilatynyn yarysyndan gowragy Daskentde yasayar we saherin ilatynyn 30 goterimini tutyar 1966 njy yylda saherde yer titrap uly zyyana goydy Daskent gysga wagtyn icinde tazeden dikeldildi Daskentde respublikanyn senagat karhanalarynyn agramly bolegi yerlesyar Sonun ucinem saher yurdun ykdysady bilim we medeniyet merkezi hasaplanyar Samarkand yurtda ululygy boyunca ikinjisaher Samarkand 1930 njy yyla cenli Ozbegistan SSR nin paytagty bolup hazirem ozunin arhitektura yadygarlikleri bilen meshurdyr hem birnace uly saherleri bar Namangan Andijan Fergana Seyle hem yurdun iri saherlerinin arasynda Buharany hem agzaman gecmek bolmaz Bu gadymy saher uzak yyllaryn dowamynda ozbek halkynyn iri syyasy we medeniyet saheri bolyar Nokus saheri Garagalpak awtonom respublikasynyn paytagtydyr YkdysadyyetiOzbegistan industrial agrar yurt hasaplanyar Yurdun halk hojalygynyn esasy pudaklary dag magdany yenil we azyk senagaty we masyngurlusyk Oba hojalygynda ekerancylyga uly uns berilyar Ozbegistan Respublikasynyn 2008 nji yylyn 9 ayynyn jemlerine bagyslanyp gecirilen maslahatda yurdun ykdysadyyeti gecen yyl sazlasykly osdi Dokuz ayyn jemleri boyunca jemi icerki onuminin osus depgini 9 4 goterime den boldy Senagat onumciliginde 12 4 goterim hojalyk harytlarynda 18 4 goterim gurlusyk islerinde 8 4 goterim oba hojalygynda 4 1 goterim osus gazanyldy Yurdun dasary sowdasyndaky we eksportundaky onyn osus depginleri milli ykdysadyyetin osusine saldamly gosant gosdy Dasary sowda dolanysygy 40 9 goterim eksport bolsa 62 9 goterim osdi Ozbegistanda kici telekeciligin osdurilmegi ucin hem amatly mumkincilikler doredilyar Telekecilerin oz islerini sazlasykly alyp barmagy ucin salgyt babatda kabir yenillikler doredilyar 9 ayyn dowamynda 284 onumcilik desgasy ulanmaga berildi Olaryn 112 si azyk 39 sy yenil we dokma 61 si gurlusyk 8 si himiya we nebit himiya 5 si masyngurlusyk 8 si farmasewtika 39 sy oba we tokay hojalygy pudagyna degisli Galan 12 si bolsa beyleki pudaklar boyunca amala asyryldy 2008 nji yylda welayatynda yyllyk kuwwaty 3 5 milliard kub metre barabar bolan gaz gysyjy kompressor stansiyasy gurlup ulanmaga tabsyryldy Seyle hem yurtda 2008 nji yylda 100 5 mun orunlyk 149 sany kollej 13 8 mun orunlyk 22 sany lisey guruldy Sol bir wagtyn ozunde 210 2 mun orunlyk 634 mekdepde duypli abatlayys isleri gecirildi 184 sany cagalar sport toplumy 20 oba lukman oyleri we 6083 4 mun inedordul kilometr yasayys jaylary guruldy Gecen yylyn tomsunda yurdun ahli yerinde 821 cagalar sagaldys merkezleri ulanmaga tayyar edildi Olarda 252034 caga dync aldy Malim bolsy yaly 2008 nji yyl yurtda Yaslar yyly diylip yglan edilipdi Sonun ucin 1103 2 milliard sum pul goyberildi 240 munden gowrak yokary we orta hunarment mekdeplerini tamamlan yaslar is orunlary bilen upjun edildi Ozbegistanda yaslara maddy taydan komek berilyar Ise yerlemek gaznasyndan 1 5 mun adama 2045 million sum mocberinde az mocberli karzlar berildi Seyle hem yurdun banklary yas telekecilere yzygiderli pul komeklerini berip dur Yas catynjalary jay bilen upjun etmek maksady bilen jemi 45 9 milliard sum karz berildi Oba yerlerinde 1200 yas mugallym masgalalara jay gurmak ucin yer bolunip berildi Dunyanin kop yurtlaryny gursap alan maliye ykdysady krizise garamazdan yurdun ykdysadyyetinin sazlasykly osusini gazanmak maksady ucin durli careler durmusa gecirilyar Yurdun gozel yerleriDaskent Ozbegistanyn paytagty Daskent yurdun gadymy saherlerinin biri hasaplanyar Bizin eyyamymyzdan on II asyrlarda gundogaryn yazuw cesmelerinde Daskent barada maglumatlar bar eken Hazir Daskent yurdun iri megapolisi bolup onda 2 5 million adam yasayar 1966 njy yyldaky guycli yertitremesinden son saher tazeden guruldy we yurdun in owadan we ajayyp saherinin birine owruldi Saherde dasary yurtly syyahatcylar ucin hem gormage kop gozel yerler bar Ozbegistan Respublikasynyn bas meydanydyr Ol ozbek halkynyn garassyzlyk nysany hasaplanyar Bu yerde yurdun Ministrler Kabinetinin we Senatyn binasy yerlesyar Meydanda garassyzlygy alamatlandyryan yadygarlik bar Samarkand Dunyanin in gadymy saherlerinin biri hasaplanyar Rim bilen yasdas gadymy oazisi bolmak bilen beyik paytagty Ol Ozbegistanyn gunorta gundogarynda julgesinde yerlesyar XV asyrlarda Samarkandyn hokumdary gundogaryn in iri obserwatoriyasyny guryar Bu obserwatoriya arkaly asman ginisligi barada mohum maglumatlar alnypdyr Samarkanddaky Bibi hanym metjidi Gundogardaky in iri metjitlerin biri Teymirlen bu metjidi owadan ayaly Bibi hanymyn hormatyna gurduryar Sahy Zinda aramgahi kop sanly mawzoleylerden duryar Ol yerde Samarkandyn belli belli adamlary patysalary jaylanypdyr Buhara Buhara Gundogaryn in gadymy saherlerinin biridir Ol Gyzylgumun oazisinde yerlesyar Bizin eyyamymyzdan onki III asyrlardaky hytay cesmelerinde Buharanyn uly we osen saherdigi barada maglumatlara dus gelmek bolyar IX asyrda Buhara merkezi bolyar Buharada sahyrlar Ferdowsi bilen yasap gecipdir Hywa Dunyanin gadymy saherlerinin biri Hywa XVI XVIII asyrlarda gullap osyar Sol dowurlerde ol Hywa hanlygynyn paytagty bolyar Turkmenistan Ozbegistan gin mocberli hyzmatdaslyga tarap Turkmenistan bilen Ozbegistanyn arasyndaky sowda gatnasyklary yzygiderli osdurilyar 2008 nji yylda iki yurdun arasyndaky sowda dolanysygy 132 3 million dollara barabar boldy Bu gorkezijide 2007 nji yyla garanynda 38 goterim osus gazanyldy Iki yurdun arasyndaky gumanitar gatnasyklar hem osdurilyar Yurtlaryn medeniyet we sungat isgarleri Turkmenistan we Ozbegistanda gecirilyan festiwallardyr sergilere yzygiderli gatnasyarlar MedeniyetOzbek milli dap dessurlary we gymmatlyklary etnik we ahlak gadymy dowurlerden bari masgalany dargamakdan we bolunmekden yasuly neslin hormatyndan hormatyndan we mertebesinden dasary yurtlulara myhmansoyerlikden gorap gelyar Ona gadymy carwa we ruslar gosant gosupdyrlar Kopmilletli Ozbegistanyn dapleri surat dil ashana we geyimlerde oz beyanyny tapdy Ozbek medeniyeti Merkezi Aziya medeniyetlerinin emma Ozbegistanyn her sebitinin milli esiklerde we yerli siwelerde has aydyn beyan edilyan ozbolusly nuanslary bar ESUNESKO nyn Butindunya mirasynyn yerleri Ozbegistanda Butindunya mirasynyn sanawynda bas medeni we iki tebigy yer bar Medeni yerler Hywa 1990 njy yylda gosuldy Buharanyn taryhy merkezi 1993 nji yylda gosuldy 2000 nji yylda gosuldy Samarkand Medeniyetlerin catrygy 2001 nji yylda gosuldy Beyik Yupek yoly 2023 nji yylda gosuldy Tebigy yerler 2016 njy yylda gosuldy 2023 nji yylda gosulan sowuk gys colleriAdministratiw GurlusyOzbegistanyn welayatlary Bolekler ISO 3166 2 Merkezi Meydany km Ilaty 2005 Ilat dykyzlygy No Daskent saheri UZ TK 327 3 112 800 8652 1 Andijan welayaty UZ AN Andijan 4 303 3 394 448 689 2 UZ BU Buhara 41 937 2 082 778 44 3 UZ TO 15 258 3 051 895 159 12 UZ FA Fergana 7 005 4 144 730 509 4 UZ XO 6 464 2 032 512 275 13 Jyzzah welayaty UZ JI Jyzzah 21 179 1 544 303 61 5 UZ QA 28 568 3 656 017 108 8 UZ NG Namangan 7 181 3 144 800 369 6 UZ NW 109 375 1 094 850 9 7 UZ SA Samarkand 16 773 4 315 390 218 9 UZ SU Termez 20 099 2 959 823 123 11 UZ SI 4 276 930 843 188 10 Garagalpagystan awtonom respublikasy UZ QR Nokis 161 358 2 029 700 11 14Kaynag Uzbekistan country profile Demographic situation in the Republic of Uzbekistan 9 11 2024 Statistics Agency of Uzbekistan Archived from the original on 2 December 2020 Retrieved 9 May 2024 Ozbegistanyn ilaty 2024 Daskendin ilaty Uzbek UNESCO Retrieved 20 July 2017 Daskent saherinin ilaty we Turk dowletler Azerbayjan Gazagystan Gyrgyzystan Demirgazyk Kipr Turk Respublikasy Ozbegistan Turkiye Turkmenistan Awtonom Turk Dowletler Altay Respublikasy Basgyrdystan Cuwasystan Dagystan Gundogar Turkistan Gagauzystan Garagalpagystan Krym Awtonom Respublikasy Nahcywan Tatarystan Tuwa Respublikasy