Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Garagum çöli Türkmenistanda ýerleşýär Tutýan meýdany 350 000 km bolan bu çöl Türkmenistanyň 70 prosentinden gowragyny öz
Garagum
Garagum çöli Türkmenistanda ýerleşýär. Tutýan meýdany 350,000 km² bolan bu çöl Türkmenistanyň 70 prosentinden gowragyny öz içine alýar. Adynyň Garagum (Gara Gum) gumunyň reňkiniň beýleki çölleriň gumundan garaňky reňkde bolanlygy sebäplidir. Türkmenistanyň çäklerindäki ähli çägelik düzlükleri öz içine alýar.
| Türkmenistanyň geografiýasy |
| Dagler Derýalar Çöller Deňizler |
|
|
Garagumuň iň uly böleginiň iki dürli ady bolup, oňa Peslik Garagum ýa-da Merkezi Garagum diýýärler. Ýer üstüniň deňiz derejesinden beýikligi töweregindäki ýerlerden pes bolany üçin oňa Peslik Garagum diýilýär. Merkezi Garagum diýilmeginiň sebäbi bolsa bu çägelik meýdanyndan günbatarda-da, gündogarda-da, demirgazykda-da, günortada-da başga çägelikleriň ýerleşýändigi üçindir. Merkezi Garagum Balkan, Ahal, Mary welaýatlarynyň çäklerine ýaýrandyr.
Tutýan meýdany boýunça ikinji uly çägelige Üňüzaňyrsy Garagum diýilýär. Bu çägelik tutuşlygyna diýen ýaly Daşoguz welaýatynda we Lebap welaýatynyň demirgazyk-günbatar çetinde ýerleşýär.
Meýdany boýunça üçünji ýerde durýan çäge-düzlüge Günorta-Gündogar Garagum diýilýär. Bu çägelik Merkezi Garagumuň gönüden-göni gündogardaky dowamydyr. Günorta-Gündogar Garagum Lebap hem-de Mary welaýatlarynyň çäginde ýerleşýär.
Garagumuň hemme ýeri boýdan-başa çägeler bilen örtülen däldir. Günorta böleginde toýunly düzlükler takyrlyklar bilen cäge gerişleriniň, depeleriniň utgaşykly ýer üstüniň giňden ýaýran çäkleri öri meýdanlary üçin ýylyň bütin dowamynda amatlydyr. Ata-babalarymyz “Gumum bar – humum bar” diýip ýöne ýere aýtmandyrlar. Türkmen halkynyň sallançagy, gowgaly ýyllarda goragçysy bolan we ony maldarçylyk, gurluşyk önümleri, şeýle hem dürli ýerasty baýlyklar bilen bol-elin üpjün edýän bu ümmülmez giňişlik, sözüň doly manysynda, ülkämiziň genji-hazynasydyr, tükeniksiz baýlygydyr. Şuny göz öňünde tutup, Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada:
Gaýmagyň galňasyn, synman gaýnagyn, Goýny Garagumly – gorly türkmensiň!
Garagumuň – desterhanyň, hazynaň, Rysgal-bereketli, barly türkmensiň! –
diýip ýazýar (275-276 s.).
Garagumyň düzümine 2013-nji ýylyň 18-nji iýulynda açylyp ulanylmaga berilen ''Bereketli Garagum döwlet goraghanasy'' açyldy.
aUNESСOЩ
Awtor: www.NiNa.Az
Neşir edilen senesi:
wikipediýa, wiki, kitap, kitaplar, kitaphana, makala, oka, göçürip al, mugt, mugt göçürip al, mp3, wideo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, surat, aýdym-saz, aýdym, film, kitap, oýun, oýunlar, jübi telefony, android, ios, alma, jübi telefony, samsung, iphone, xiomi, xiaomi kompýuter, Garagum hakda maglumat, Garagum näme? Garagum näme diýmek?
Garagum coli Turkmenistanda yerlesyar Tutyan meydany 350 000 km bolan bu col Turkmenistanyn 70 prosentinden gowragyny oz icine alyar Adynyn Garagum Gara Gum gumunyn renkinin beyleki collerin gumundan garanky renkde bolanlygy sebaplidir Turkmenistanyn caklerindaki ahli cagelik duzlukleri oz icine alyar Turkmenistanyn geografiyasy Dagler KoytendagKopetdag Deryalar Amyderya Murgap deryasy Garagum deryasy Tejen deryasy Etrek deryasy Coller Garagum Denizler Hazar denzi g r Garagumun in uly boleginin iki durli ady bolup ona Peslik Garagum ya da Merkezi Garagum diyyarler Yer ustunin deniz derejesinden beyikligi toweregindaki yerlerden pes bolany ucin ona Peslik Garagum diyilyar Merkezi Garagum diyilmeginin sebabi bolsa bu cagelik meydanyndan gunbatarda da gundogarda da demirgazykda da gunortada da basga cageliklerin yerlesyandigi ucindir Merkezi Garagum Balkan Ahal Mary welayatlarynyn caklerine yayrandyr Tutyan meydany boyunca ikinji uly cagelige Unuzanyrsy Garagum diyilyar Bu cagelik tutuslygyna diyen yaly Dasoguz welayatynda we Lebap welayatynyn demirgazyk gunbatar cetinde yerlesyar Meydany boyunca ucunji yerde duryan cage duzluge Gunorta Gundogar Garagum diyilyar Bu cagelik Merkezi Garagumun gonuden goni gundogardaky dowamydyr Gunorta Gundogar Garagum Lebap hem de Mary welayatlarynyn caginde yerlesyar Garagumun hemme yeri boydan basa cageler bilen ortulen daldir Gunorta boleginde toyunly duzlukler takyrlyklar bilen cage gerislerinin depelerinin utgasykly yer ustunin ginden yayran cakleri ori meydanlary ucin yylyn butin dowamynda amatlydyr Ata babalarymyz Gumum bar humum bar diyip yone yere aytmandyrlar Turkmen halkynyn sallancagy gowgaly yyllarda goragcysy bolan we ony maldarcylyk gurlusyk onumleri seyle hem durli yerasty baylyklar bilen bol elin upjun edyan bu ummulmez ginislik sozun doly manysynda ulkamizin genji hazynasydyr tukeniksiz baylygydyr Suny goz onunde tutup Beyik Saparmyrat Turkmenbasy Mukaddes Ruhnamada Gaymagyn galnasyn synman gaynagyn Goyny Garagumly gorly turkmensin Garagumun desterhanyn hazynan Rysgal bereketli barly turkmensin diyip yazyar 275 276 s Garagumyn duzumine 2013 nji yylyn 18 nji iyulynda acylyp ulanylmaga berilen Bereketli Garagum dowlet goraghanasy acyldy aUNESSOSh